نقش سایبرنتیک در پیدایش هوش مصنوعی

سعیده بابایی؛ منیره بحرینی؛ فائزه نوروزی؛ نرجس صابری؛ کاظم فولادی قلعه

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 1-25

https://doi.org/10.30465/ps.2022.42060.1618

چکیده
  تلاش‌های زیادی در تاریخ و فلسفه علم صورت گرفته تا برای ماشین‌ها شئونی انسانی تصور شود. گاه به آن‌ها ذهن، گاهی احساس و گاهی هوشمندی نسبت داده شده است. همه‎ی این‌ها بدان جهت است که مرز انسان و ماشین هر چه بیشتر باریک شود تا شاید روزی به یکدیگر بپیوندند. اما می‌توان این تلاش را از مسیری دیگری پیمود. می‎توان با نگاه سیستمی و نظام‌مند ...  بیشتر

منظرگرایی ابزارهای علمی

مهدی خلیلی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 27-57

https://doi.org/10.30465/ps.2022.39373.1572

چکیده
  این مقاله با اندیشیدن به شان معرفت‌شناختی ابزارهای علمی به مناقشه‌ی واقع‌گرایی علمی می‌پردازد. ادعای اصلی مقاله این است که یک دیدگاه منظرگرایانه و در عین حال واقع‌گرایانه قادر است نقش ابزارها در علم را توضیح دهد. در این راستا، منظرگرایی ابزاری تعریف، و از آن در برابرِ این سه نقد دفاع می‌شود: 1- منظرگرایی به نسبی‌گرایی می‌انجامد، ...  بیشتر

رابطه ابتناء چندگانه و بازسازی دیدگاه داروینیسم نورونی درمورد آگاهی

جواد درویش آقاجانی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 59-81

https://doi.org/10.30465/ps.2022.39669.1578

چکیده
  اغلب پاسخ های علمی که به مساله آگاهی داده شده، یا به سمت تقلیل گرایی لغزیده اند و یا از طریق کارکردگرایی سعی در تبیین آن داشته اند. اشکال مشترک اکثر آنها نادیده گرفتن جنبه پدیداری و کیفی آگاهی است. دیدگاه داروینیسم نورونی این مزیت را دارد که به رغم علمی بودن، هردو منظر تقلیل گرایی و کارکردگرایی را کنار میگذارد و از طریق مکانیسم انتخاب ...  بیشتر

در مقولۀ کم و اقسام آن

غلامحسین رحیمی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 59-94

https://doi.org/10.30465/ps.2022.40223.1592

چکیده
  این مقاله دو هدف اساسی را پی می گیرد. نخست تشریح فشرده مفهوم کم و کمیت از هر دو منظر فلسفی و علمی با هدف برقراری نسبت علمی و ارتباط معنائی فیمابین آنها. و دوم پیشنهاد اصلاح مفهوم فلسفی کم به گونه ای که هم سازگار با مفهوم علمی آن باشد و هم توانائی توصیف واقعیت های کمی را از منظر عقلی و فلسفی بیابد. شرح این معنا، حرف تازۀ مقاله است.این مقاله ...  بیشتر

تاثیر آموزه‌های فلسفی بر دانش فیزیولوژی جالینوس

فرزانه عامری

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 95-128

https://doi.org/10.30465/ps.2022.41752.1611

چکیده
  هر علمی مبتنی بر پیش‌فرض‌های متافیزیکی و فلسفی است و پزشکی نیز از این امر مستثنی نیست. در پزشکی اخلاطی جالینوس فلسفه و منطق را جزو مقومات طب می‌داند و نظریه پزشکی خود را بر آن بنیان می‌نهد. از این‌رو جالینوس آناتومی و فیزیولوژی را نه تنها برای مطالعه اندام‌ها و فرآیندهای درون بدن، بلکه منبع مهمی برای پاسخ به سوالات فلسفی می‌دانست.از ...  بیشتر

تبیین رویت‌ناپذیری اعضا در تشریح اخلاطی

رضا غلامی؛ غلامحسین مقدم حیدری؛ علیرضا منجمی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 129-152

https://doi.org/10.30465/ps.2021.37466.1540

چکیده
  بررسی عناوین اعضای بدن و نیز شمارش آنها در متون تشریحی طب اخلاطی، نشانگر یک مساله‌ی مهم است. اینکه در این متون و در مقایسه با متون آناتومی مدرن، به تعداد درخور توجهی از اعضای بدن اشاره نشده است. این، در حالی است که این دو نتیجه‌ی متفاوت، حاصل مشاهدات یک عمل یکسان هستند: تشریح جسد. جز این، برخی از این اعضا، با چشم غیر مسلح نیز قابل رویت ...  بیشتر

واقع‌گرایی علمی، واقع‌گرایی ساختاری و برهان فرا-استقراء بدبینانه

میرسعید موسوی کریمی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 153-179

https://doi.org/10.30465/ps.2022.40815.1600

چکیده
  واقع‌گرایان علمی با استناد به برهان «معجزه نیست» (NM)، صدق (تقریبی) نظریه‌های علمی و وجود هستومندهای (مشاهده‌ناپذیرِ) پیشنهاد شده توسط آن‌ها را علت موفقیت علوم در پیش‌بینی و توضیح می‌دانند. اما ضدواقع‌گرایان با استناد به برهان «فرا-استقراء بدبینانه» (PMI)، ادعا می‌کنند نظریه‌های موفق و در عین حال کاذبِ گذشته نشان می‌دهند ...  بیشتر

ارسطو و اصل ماخ

سید سعید میراحمدی؛ سید امیر سخاوتیان؛ مجید محسن‌زاده گنجی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 181-203

https://doi.org/10.30465/ps.2022.41303.1607

چکیده
  از آنجا که ارسطو امکان وجود فضایی مستقل از اجسام (فضای مطلق) را نفی کرده است، بنابراین روشن است که به عقیده وی، حرکت نسبت به فضای مطلق (حرکت مطلق) امری غیرممکن است. اما آیا ارسطو توانسته است بدون استفاده از مفاهیم فضا و حرکت مطلق، تبیینی سازگار از حرکت ارائه کند—آن چه که در نظریه نسبیت عام نیز محقق نشده است؟ آیا تبیین ارائه شده از سوی ...  بیشتر

جای‌گیری ارزش‌های اخلاقی در پیام‌رسان‌های فوری به‌مثابۀ سیستم‌های اجتماعی – فنّی و استلزامات سیاستی آن

ابوتراب یغمائی؛ خشایار قدیری نژاد

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 205-231

https://doi.org/10.30465/ps.2022.41045.1604

چکیده
  چرا برخی سیاست‌های فناوری موفقیت‌آمیزند و برخی دیگر خیر؟ گرچه این پرسش یکی از پرسش‌های اصلی در سیاست علم، فناوری و نوآوری محسوب می‌شود، می‌توان از منظر فلسفۀ فناوری نیز به آن پاسخ گفت. هدف مقالۀ پیشِ رو بررسی این مسأله و پاسخ به آن با توسل به رابطۀ ارزش و فناوری است که در دهه‌های اخیر به یکی از درون‌مایه‌های اصلی فلسفۀ فناوری تبدیل ...  بیشتر

نگاهی نقادانه بر «بازی زبانی شک» و «یقین» در فلسفه ویتگنشتاین دوم

عبدالحمید محمدی؛ علی پایا

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 233-276

https://doi.org/10.30465/ps.2022.42018.1617

چکیده
  ویتگنشتاین دوم هر نوع شناختی را در قالب بازی‌های زبانی مطرح می‌کند. او در عین حال معتقد است که هیچ بازی زبانی‌ای بدون وجود یقین امکان‌پذیر نیست. یقین امری است بیرون از بازی‌های زبانی، اما قوام هر نوع بازی زبانی متکی بدان است. حتی شک کردن از نظر او در قالب یک بازی زبانی شکل می‌گیرد که آن نیز مستلزم یقین و دارای قواعد خاص خود است. در ...  بیشتر

مروری بر اصول و مقوّمات نظریه ی «برنامه ی قوی» دیوید بلور و برخی منتقدان وی

قاسم زائری؛ محدثه قشقایی خواص

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 277-303

https://doi.org/10.30465/ps.2022.41192.1606

چکیده
  دیوید بلور از سردمداران اصلی مکتب ادینبورا با طرح ریزی اصول چهارگانه ای به تنقیح نظریه ی برنامه ی قوی پرداخت. این اصول چهارگانه شامل اصل علیّت، اصل تقارن، اصل بی طرفی و اصل بازتابی است. بنا بر اصل علیّت، جامعه شناسی می بایست روندی علّی طی کند زیرا تنها در این صورت، منجر به ایجاد باور و یا موقعیتی از معرفت میشود و هم چنین انواع علل جدای ...  بیشتر

رویکرد رابطه گرا به علم مدرن در مکتب ماربورگ

الهام ربیعی؛ مهدی حسین زاده یزدی

دوره 12، شماره 1 ، شهریور 1401، صفحه 305-327

https://doi.org/10.30465/ps.2022.42105.1621

چکیده
  رابطه گرایی در نقطه مقابل جوهرگرایی قرار می گیرد و به جای مطالعه اشیاء منفک از یکدیگر به مطالعه روابط عینیِ متعین کننده آنها مبادرت می ورزد. مکتب ماربورگ یکی از مهمترین تبیین کنندگان این ایده است. تقریر این مکتب از رابطه گرایی برای حل بحران علم در قرن بیستم یعنی ارائه یک پاسخ برای پارادوکس پیشرفت علم در عین وقوع تغییرات انقلابی در آن ...  بیشتر