فلسفه علم

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

واقع‌گرایی علمی، واقع‌گرایی ساختاری و برهان فرا-استقراء بدبینانه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار دپارتمان فلسفه، دانشگاه مفید، قم، ایران.

چکیده

واقع‌گرایان علمی با استناد به برهان «معجزه نیست» (NM)، صدق (تقریبی) نظریه‌های علمی و وجود هستومندهای (مشاهده‌ناپذیرِ) پیشنهاد شده توسط آن‌ها را علت موفقیت علوم در پیش‌بینی و توضیح می‌دانند. اما ضدواقع‌گرایان با استناد به برهان «فرا-استقراء بدبینانه» (PMI)، ادعا می‌کنند نظریه‌های موفق و در عین حال کاذبِ گذشته نشان می‌دهند که رابطه‌ای بین موفقیت یک نظریه در توضیح و پیش‌بینی، از یک طرف، و صدق آن نظریه، از طرف دیگر، وجود ندارد. یکی از مهم‌ترین پاسخ‌های واقع‌گرایان به PMI، نظریۀ «واقع‌گرایی ساختاری»، ارائه شده توسط جان ورال است. هدف این نظریه این است که نشان دهد ساختار صوری-ریاضی نظریه‌های موفقِ گذشته در نظریه‌های موفق امروزی حفظ شده‌اند، و ترم‌های حاکی از این ساختارها، به هستومند‌هایی (ساختارهایی) یک‌سان ارجاع می‌دهند. در این مقاله، پس از توضیح NM و PMI، با بررسی و نقد نظریۀ واقع‌گرایی ساختاری در دو خوانش معرفت‌شناسانه و هستی‌شناسانه، نشان خواهیم داد که این نظریه توان رد برهان PMI به شکلی فیصله‌بخش را ندارد. با این حال، برون‌شد مقاله این است که چنان‌چه واقع‌گرایانِ ساختاری دامنۀ واقع‌گرایی خود را به گزاره‌های وجودیِ نظریه‌های علمی، یعنی به نوعی واقع‌گرایی موسوم به "واقع‌گرایی وجودی" محدود سازند، دیگر برهان PMI علیه آن‌ها کارساز نخواهد بود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Scientific Realism, Structural Realism, and the Pessimistic Meta-Induction Argument

چکیده [English]

By appealing to the no-miracle argument (NM), scientific realists claim that the approximate truth of scientific theories and the existence of their postulated entities are the cause of the predictive and explanatory success of science. Antirealists, however, by appealing to the pessimistic meta-induction argument (PMI), claim that a lot of past predictively successful and yet false theories show that there is not any relationship between success of a theory and its truth. One of the most influential responses of realists to PMI is Structural Realism, proposed by John Worral. The aim of this thesis is to show that during theory-shift there has been a continuity at the structural or formal level, and the central terms of successive theories refer to the same entities (structures). In the first part of this paper NM and PMI will be explained. Then, a critical evaluation of structural realism is given in both epistemological and ontological versions. It will be shown that this thesis is unable to rebut PMI conclusively. The conclusion of this paper, however, is that PMI cannot work against structural realists’ thesis if they limit the domain of their claim to existential sentences of scientific theories, to what I call “Existential Realism.”

کلیدواژه‌ها [English]

  • No Miracle
  • Pessimistic Meta-Induction
  • Structural Realism
  • Existential Realism
مراجع
اعتمادالاسلامی‌بختیاری، محمدمهدی (1395) واکاویِ توجیهِ معرفت‌شناختیِ استنتاجِ بهترین تبیین، پایان‌نامه دکتری، اساتید راهنما: میرسعید موسوی‌کریمی و ابراهیم آزادگان. تهران: دانشگاه صنعتی شریف، دانشکدۀ فلسفه علم.
مؤذن‌زاده، جهانگیر (۱۳۹5) تمایز مشاهده‌پذیر/مشاهده‌ناپذیر در فلسفه علم، پایان‌نامه دکتری، استاد راهنما: میرسعید موسوی‌کریمی. تهران: دانشگاه صنعتی شریف، دانشکدۀ فلسفه علم.
موسوی‌کریمی، میرسعید (1399) "واقع‌گرایی علمی و تعین ناقص نظریه‌ها"، دوفصلنامۀ علمی - پژوهشی هستی و شناخت، دوره 7، شماره 1 ، بهار و تابستان 1399، صص  46-7.
موسوی‌کریمی، میرسعید (1400) درآمدی بر فلسفۀ زبان و زبان دین. قم: انتشارات دانشگاه مفید.
موسوی‌کریمی، میرسعید (1400الف) "برهان فرا-استقراء بدبینانه و واقع‌گرایی علمی: رویکردهای غیرارجاعی"، دوفصلنامۀ علمی - پژوهشی هستی و شناخت، در دست انتشار.
موسوی‌کریمی، میرسعید (1401) "برهان فرا-استقراء بدبینانه و واقع‌گرایی علمی: رویکردهای ارجاعی"، نشریۀ متافیزیک، در دست انتشار.
موسوی‌کریمی، میرسعید و سیدمحمدمهدی اعتمادالاسلامی‌بختیاری (139۴الف) «ارتباط مزیت‌های تبیین‌گر با یک‌دیگر و محدودیت ایراد هانگرفورد»، ذهن، دورۀ 16، شمارۀ 63، پاییز 1394، صص 131-164.
موسوی‌کریمی، میرسعید و سیدمحمدمهدی اعتمادالاسلامی‌بختیاری (1394ب) «استنتاج بهترین تبیین و ایراد گروه بد»، دوفصلنامۀ علمی- پژوهشی هستی و شناخت، جلد 2، شمارۀ 2 (1394)، صص 111-131.
موسوی‌کریمی، میرسعید و سیدمحمدمهدی اعتمادالاسلامی‌بختیاری (1396) «واکاویِ ملاک‌های احتمالاتی در استنتاج بهترین تبیین»، دو فصلنامۀ منطق‌پژوهی، دورۀ 8، شمارۀ 2، شماره پیاپی 16، پاییز و زمستان 1396، صص  25-48.
موسوی‌کریمی، میرسعید و سیدمحمدمهدی اعتمادالاسلامی‌بختیاری (1398) «ناتوانیِ احتمال‌گرایی در پاسخ به”ایراد وُلتِر»، روش‌شناسی علوم انسانی، دورۀ 25، شمارۀ 98، بهار 1398، صص 13-150.
موسوی‌کریمی، میرسعید و جهانگیر مؤذن‌زاده (۱۳۹۴) "معضل مشاهده‌ناپذیرها: دفاعی از تمایز مشاهده‌پذیر/مشاهده‌ناپذیر ون‌فراسن"، نشریۀ علمی-پژوهشی متافیزیک، سـال پنجاه و یکم، دوره جدیـــد، ســـال هفتم، شماره ۲۰، پاییز و زمستان ۱۳۹۴،ص ۶۴-۴۵.
Becker, Katrin & Melanie Becker & John Schwarz (2007) String Theory and M-Theory: A Modern Introduction. Cambridge: Cambridge University Press.
Bishop, Michael A. & Stephen P. Stich (1998) “The Flight to Reference, or How Not to Make Progress in the Philosophy of Science”, Philosophy of Science, Vol. 65, No. 1. (Mar., 1998), pp. 33-49.
Boyd, Richard (1983) “On the Current Status of Scientific Realism”, Erkenntnis 19, pp. 45-90, reprinted in: The Philosophy of Science, Ed. By: R. Boyd, P. Gasper, and J. D. Trout. Cambridge, MA: The MIT Press (1999), pp. 195-222.
Busch, Jacob (2003) “What Structures Could not be”, International Studies in the Philosophy of Science, Vol. 17, No. 3, pp. 211-223.
Chang, Hasok (2003) “Preservative Realism and Its Discontents: Revisiting Caloric”, Philosophy of Science, 70 (December 2003) pp. 902–912. Available at: HUhttp://philsciarchive.pitt.edu/archive/00001059/UH.
Cumminsky, D. (1992) “Reference Failure and Scientific Realism: a Response to the Meta-induction”, Brit. J. Phil. Sci. 43: 21-40.
Devitt, M. (1997) Realism and Truth. Princeton: Princeton University Press.
DiSalle, R. (1994) “On Dynamics, Indiscernibility, and Spacetime Ontology”, British Journal for the Philosophy of Science 45: 265-287.
Duhem, P. ([1914]1991) The Aim and Structure of Physical Theory (2nd ed.) (P. Wiener, Trans.). Princeton, NJ: Princeton University Press.
Grupp, Jeffrey (2004) “Compresence is a Bundle: A Problem for the Bundle Theory of Objects”, Metaphysica: The International Journal for Ontology and Metaphysics, Vol. 5, No. 2, 2004, pp. 63-72.
Hardin, C. L. & A. Rosenberg (1982) “In defense of convergent realism”, Philosophy of Science 49: 604–615.
Kitcher, P. (1993) The Advancement of Science. Oxford: Oxford University Press.
Ladyman, James (1998) “What is Structural Realism?” Studies in History and
Philosophy of Science, Vol. 29: 409-24.
Laudan, Larry (1981) “A Confutation of Convergent Realism”, Philosophy of Science 48: 19-49.
Laudan, Larry (1984) “Realism without the Real”, Philosophy of Science, Vol. 51, No. 1. (Mar., 1984), pp. 156-162.
Leplin, Jarett (1997) A Novel Defense of Scientific Realism. Oxford: Oxford University Press.
Levin, Michael E. (1979) “On Theory-Change and Meaning-Change”, Philosophy of Science, Vol. 46, No. 3: 407-424.
Lewis, David (1986) On the Plurality of Worlds. Oxford: Blackwell Publishing.
Lewis, Peter J. (2001) “Why the Pessimistic Induction is a Fallacy”, Synthese, 129: 371-380.
Maxwell, G. (1962/1970) “The ontological status of theoretical entities”, in: Readings in the Philosophy of Science, edited by Baruch A. Brody, pp. 224-233. New Jersey: Prentice-Hall Inc.
McArthur, Daniel (2006) “Recent Debates over Structural Realism”, Journal for General Philosophy of Science, 37:209–224.
McDaniel, Kristopher (2001) “Tropes and Ordinary Physical Objects”, Philosophical Studies, 104: 269-290.
Mousavi Karimi, Mirsaeid (2009) Scientific Realism and the Fundamentality of Existence, Avail. At: https://ethos.bl.uk/OrderDetails.do?uin=uk.bl.ethos.503882.
Muhlholzer, Felix (1995) “Science without Reference”, Erkenntnis, 42: 203-222.
Newman, Mark (2004) “Ramsey-Sentence Realism as an Answer to the Pessimistic Meta-Induction” available at: http://philsci-archive.pitt.edu/archive/00001975/.
Newton-Smith, W. H. (1981) The Rationality of Science. Boston: Routledge & Kegan Paul Ltd.
Niiniluoto, I. (1999) Critical Scientific Realism. Oxford: Clarendon Press.
Poincaré, H. ([1905] 1952) Science and Hypothesis. New York: Dover. Republication of the 1905 edition, Walter Scott Publishing Company.
Psillos, Stathis (1994) “A Philosophical Study Of The Transition From The Caloric Theory Of Heat To Thermodynamics: Resisting the pessimistic meta-induction”, Studies in History and Philosophy of Science, Part A 25 (2):159-190.
Psillos, S. (1995) “Is Structural realism the Best of Both Worlds?”, Dialectica 49: 15-46.
Psillos, Stathis (1996) “Scientific Realism and the ‘Pessimistic Induction’” Philosophy of Science, Vol. 63, Supplement: Proceedings of the 1996 Biennial Meetings of the Philosophy of Science Association. Part I: Contributed Papers. (Sep. 1996), pp. 5306-5314.
Psillos, Stathis (1999) Scientific Realism: How Science Tracks Truth. London: Routledge.
Psillos, S. (2001) “Is Structural Realism Possible?” Philosophy of Science, Vol. 68, No. 3, Supplement: Proceedings of the 2000 Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association. Part I: Contributed Papers. (Sep., 2001), pp. S13-S24.
Putnam, H. (1975) Mathematics, Matter and Method. Cambridge: Cambridge University Press.
Putnam, H. (1978) Meaning and the Moral Sciences. Boston: Routledge & Kegan Paul.
Saatsi, Juha (2005) “Reconsidering the Fresnel–Maxwell theory shift: how the realist can have her cake and EAT it too” Stud. Hist. Phil. Sci. 36 (2005) 509-538.
Schaffer, Jonathan (2003) “The Problem of Free Mass: Must Properties Cluster?”,
Philosophy and Phenomenological Research, LXVI, No. 1, 125-138.
Smart J. J. C. (1963) Philosophy and Scientific Realism. London: Routledge & Kegan Paul.
Stanford, P. Kyle (2003) “Pyrrhic Victories for Scientific Realism”, The Journal of Philosophy, Vol. C, No. 11, November 2003, pp. 553-572.
Vallicella, William F. (2002) A Paradigm Theory of Existence: Onto-Theology Vindicated. London: Kluwer Academic Publishers.
Van Cleve, James (2001) “Three Versions of the Bundle Theory”, in Michael Loux, Metaphysics: Contemporary Readings. New York: Routledge, pp. 121-133.
Worrall, John (1989) “Structural Realism: The Best of Both Worlds?” Dialectica 43: 99-124.
Worrall, John (1994) “How to Remain (Reasonably) Optimistic: Scientific Realism and the "Luminiferous Ether"”, PSA: Proceedings of the Biennial Meeting of the Philosophy of Science Association, Vol. 1994, Volume One: Contributed Papers (1994), pp. 334-342.
فلسفه علم
دوره 12، شماره 1 - شماره پیاپی 23
شهریور 1401
صفحه 153-179
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار