استنتاج بهترین تبیین در روش اصل‌موضوعی دکارت و پیامدهای معرفت‌شناختی آن

مهدی بهنیافر

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 1-28

https://doi.org/10.30465/ps.2021.35347.1505

چکیده
  زمینۀ اصلی این پژوهش بررسی روش دکارت در معرفت به عالم محسوس و نسبت آن با آرمان اصل‌موضوعی معرفت است. با فاصله‌گرفتن از این ایراد که دکارت در شناخت عالم مادی از روش اصل‌موضوعی عدول کرده، استدلال کرده‌ام که وی، از جمله در این عرصه، با توسعۀ قواعد تبدیل و استنتاجی دستگاه معرفت و شکستن انحصار قیاس، همچنان به روش اصل‌موضوعی در تأسیس ...  بیشتر

الگوهای تکثیر نمادها و نشانه‌های هنری (سیستم‌های نشانه‌ای) با رویکردی سیستمی

کامران پاک نژاد راسخی؛ ایرج داداشی؛ مرتضی بابک معین؛ امیر مازیار

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 29-46

https://doi.org/10.30465/ps.2021.33990.1480

چکیده
  رویکرد سیستمی فقط شامل ارگانیسم‌های زنده نبوده و طیف وسیعی از سیستم‌های فرهنگی مانند زبان و همچنین رفتارهای اجتماعی در جوامع انسانی را نیز شامل می‌شود، پژوهش‌های بینارشته‌ای گسترده‌ای در حوزه علوم اجتماعی و مطالعات فرهنگی با هدف استفاده از الگوهای رفتاری سیستم‌های زنده، برای مطالعه الگوی تحولات در سطح عناصر فرهنگی انجام شده ...  بیشتر

تبیین افزایش شیوع اختلالات طیف اُتیسم بر مبنای نظریه تغییر مفهومی تاگارد

آزاده دوست الهی؛ مصطفی تقوی؛ سیدعلی صمدی

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 47-62

چکیده
  چکیدهدر این مقاله با استفاده از نظریه‌ی درخت تغییر مفهومی تاگارد در پیِ تبیین افزایش تعداد افرادِ دارای «اختلالات طیف اُتیسم» هستیم. در نگاه اول تبیین افزایش تعداد موردهای این اختلال می‌تواند ناشی از زیاد شدن واقعی تعداد افراد، بنا به دلایلی که هنوز مشحص نشده‌اند، باشد،ِ یا این‌که متخصصان علوم پزشکی به ابزارهای دقیق‌تری ...  بیشتر

کیهان‌شناسی قوشچی؛ نجات پدیدارها به‌جای نظریه‌پردازی در مورد حرکات اجرام آسمانی

صادق شهریار؛ ایرج نیک سرشت

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 63-93

https://doi.org/10.30465/ps.2021.33783.1476

چکیده
  ستاره‌شناسان در دوره‌های متأخر نجوم اسلامی بیشتر تحت تأثیر فلسفه طبیعی ابن‌سینا قرار داشند. بنابراین بر روی استفاده از مبانی فلسفه طبیعی در تئوری‌های نجومی متمرکز شدند و همین موضوع باعث نقد به مسأله معدل‌المسیر بطلمیوس و ابداع مدل‌های جایگزین شد. ریشه ابداع این مدل‌ها را باید در علاقه مسلمانان به قائل‌شدن طبیعت مادی برای افلاک ...  بیشتر

نقش میکروبیوم در سلامت جسمی، ذهنی، و روابط اجتماعی انسان و اثرات همه‌گیری کووید19بر آن

هادی صمدی

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 95-118

https://doi.org/10.30465/ps.2021.35898.1514

چکیده
  از افزودن داده‌های علمی جزئی‌نگر در کنار هم می‌توان تصاویری عام‌تر ترسیم کرد. این تصاویر عام‌تر خود مدل‌هایی خطاپذیرند که البته می‌توانند بهتر از حدس‌های تصادفی تصویری از آینده را بنمایانند. در مقاله‌ی حاضر دسته‌ای از یافته‌های تجربی در کنار یکدیگر در دفاع از این دعوی قرار گرفته‌اند که «همه‌گیری کووید19 با تسریع تغییراتی ...  بیشتر

چالش فلاسفه علم در شناخت زبانِ علم: موردکاوی مفهوم «هم ساخت»

محمد مهدی صدرفراتی

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 119-138

https://doi.org/10.30465/ps.2021.35265.1504

چکیده
  حدود پنجاه سال پیش ارنست مایر (Ernst Mayr) زیست شناس و فیلسوف علم آلمانی در حالی اهمیت زیست شناسی را به فلاسفه علم گوشزد کرد که فلسفه علم به شدت تحت تاثیر فیزیک بود. فیلسوفان علم اندک اندک و با چند دهه تاخیر متوجه این غفلت شدند، اما هنوز اقدامی جدی و همه جانبه برای تجدید نظر در مبانی خود انجام نداده اند. تمرکز این مقاله بر روی مشکلاتی است که ...  بیشتر

همه گیریهای طاعون در مدیترانه شرقی و بازتاب آن در تاریخنگاری و مباحث فکری مسلمانان در اوایل دوره اسلامی

احمد فضلی نژاد

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 139-167

https://doi.org/10.30465/ps.2021.34134.1487

چکیده
  شیوع بیماریهای همه گیر و چگونگی رویارویی و شیوه مقابله با این بیماریها در شناخت روند تحولات تاریخ اجتماعیدارای اهمیت بسیاری است. جوامع اسلامی در سرزمینهای مدیترانه شرقی دارای اشتراکات زیادی از نظر جغرافیایی،تاریخی و فرهنگی بوده اند. از همان آغاز ظهور اسلام و طی فتوحات مسلمانان و سپس در سراسر دوران حکومت امویانهمواره یکی از دشواریهای ...  بیشتر

ایدة «تجربه‏گرایی مستقل از مشاهده» گرنت در مواجهه با تدابیر کیمیایی شامل تجربه‏های طلسماتی

امین متولیان

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 169-191

https://doi.org/10.30465/ps.2021.35663.1510

چکیده
  در روی‏کردهای فلسفی به تاریخ‏نگاری که با پرسش از ماهیت «تجربه» در علوم سده‏های میانه مواجه می‏شوند، ارجاع به چارچوب‏های نظری و تجارب علمی دوره اسلامی، جایگاهی مهم دارد. بعضی از مورخان علم ریشه و اصل نظریات و روش‏های وابسته به آن در علوم سده‏های میانه و حتی دوره انقلاب علمی را برآمده ازاین چارچوب ها دانسته و بعضی دیگر، ...  بیشتر

همه گیری، قرنطینه و قدرت سیاسی پزشکی

غلامحسین مقدم حیدری

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 193-209

https://doi.org/10.30465/ps.2021.35469.1506

چکیده
  شیوع بیماری کووید 19 در اوایل سال 2020 که بسرعت به همه گیری جهانی تبدیل شد مناسبات گوناگون بشری را بشدت تغییر داد. بکارگیری تکنیک قرنطینه برای جلوگیری از شیوع این بیماری، مناقشات فراوانی را در حوزه های بهداشت عمومی و کنترل اجتماعی مطرح کرد. لازمه وقوف بر این تغییرات گسترده و مناقشات حاصل از آن، شناخت تاریخ همه گیری و تاثیرات آن در حوزه ...  بیشتر

دانش ها و نهادها در ساختار همه گیری: تحلیل زیست سیاسی پاندمی کرونا

علیرضا منجمی

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 211-232

https://doi.org/10.30465/ps.2021.37322.1539

چکیده
  ناآمادگی در مواجهه با همه گیری کرونا و نابسندگی مداخله ها و اقدامات در مهار آن، جهان را با شرایطیبحرانی مواجه کرده است. در این مقاله برآنم تا بر مبنای تحلیل و نقد زیست سیاسی نشان دهم که چرا دراین نقطه ایستاده ایم و اینکه این ناآمادگی و نابسندگی ریشه در ساختار همه گیری (ابژه ها، دانش ها و نهادها)دارد. در این تحلیل به ابژه ها، دانش ها و ...  بیشتر

سرشت هرمنوتیکی پزشکی و استلزامات آن: مطالعه‌ی موردی همدلی بالینی

صبا میری کرمانشاهی؛ نگین نورائی؛ مهدی آزادی بدربانی

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 233-250

https://doi.org/10.30465/ps.2021.31056.1436

چکیده
  در پزشکی مدرن، یافته‌های پاراکلینیک سهم عمده‌ای از فرآیند تشخیص و درمان را به خود اختصاص داده‌اند و تصمیم‌گیری پزشک تا حد بسیاری با کمک این یافته‌ها صورت می‌گیرد. گسترش این تکنولوژی‌ها نقش گفتگوی پزشک و بیمار که لازمه‌ی طبابت بالینی است را کمرنگ‌تر کرده است. این در حالی‌ است که طبابت اساساً فرآیندی هرمنوتیکی بوده که نیازمند ...  بیشتر

طبیعت گرایی روش شناختی در علم

نیما نریمانی

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 251-278

https://doi.org/10.30465/ps.2021.22717.1323

چکیده
  طبیعت گرایی روش‌شناختی یکی از پیش‌فرضهای محوری کنونی علوم تجربی است. نه تنها طبیعت‌باوران که بسیاری از خداباوران علم‌گرا نیز حامی طبیعت‌گرایی روش‌شناختی در علم و در رابطه با جهان طبیعی هستند. اما اگرچه در بدو امر دفاع از طبیعت‌گرایی روش‌شناختی در علم متین و موجه به نظر می‌رسد، اما خصوصا در مواردی که امکان ارائه‌ی تبیین‌های ...  بیشتر

نقش نظام طبایعی در علم فلاحت دوره اسلامی

صادق حجتی؛ علیرضا منصوری؛ مهدی محقق

دوره 11، شماره 21 ، خرداد 1400، صفحه 273-294

https://doi.org/10.30465/ps.2021.23841.1334

چکیده
  نظریۀ عناصر چهارگانه به همراه نظام طبایعی از ارکان طبیعیات فلسفه یونانی خصوصاً از ارسطو به بعد است. با ترجمه و انتقال علوم یونانی، این نظریه به جهان اسلام راه یافت و مبنای نظری غالب علوم دوره اسلامی را تشکیل داد. از آن میان در حوزه علوم کشاورزی دوره اسلامی نیز به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر می‌کوشیم تأثیر ...  بیشتر