دلالت‌های تجربه‌گرایی اجتماعی سولومون درباره شبه‌علم: بررسی مورد لیسنکوئیسم

زهرا زرگر

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2024.49093.1729

چکیده
  بررسی نمونه‌های شبه‌علم نشان می‌دهد در بسیاری از موارد، افرادی که مبدع شبه‌علم بوده و آن را توسعه می‌دهند، خود دارای اعتبار علمی هستند. به همین سبب، در مباحث اخیر به تمایز شبه‌علم از اموری مثل علم نابالغ و علم بد توجه شده‌ است. در این مقاله با لحاظ کردن این تفاوت به این پرسش می‌پردازیم که چه چیز شبه‌علم را از اختلاف ِنظرهای علمی ...  بیشتر

صدقِ تبیین‌های استعاری در پرتو نظریۀ استعاره‌های مفهومی

قاسم خبازیان؛ سید محمدمهدی اعتماد الاسلامی بختیاری

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.51913.1784

چکیده
  در مقام توصیف، استعاره‌ها به شکل گسترده در گفتمان علمی از جمله تبیین‌های علمی به کار می‌روند. اما این که تبیین‌های استعاری، تبیین‌هایی موجه‌اند نیازمند واکاوی است. بر طبق رویکرد غالب، یک تبیین علمی موجه باید فهم‌افزا و صادق باشد. چالش اساسی دربارۀ صدق تبیین‌های استعاری این است که گزاره‌های استعاری به دلیل عدم تطابق با واقعیت، ...  بیشتر

از متافیزیک تا مکانیک: خوانش تطبیقی مفهوم زمان در دیدگاه فلسفی غربی، اسلامی و فیزیک نیوتنی

فائزه اسکندری؛ رضیه برجیان

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.51619.1777

چکیده
  مفهوم «زمان» همواره به عنوان یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم هستی‌شناختی، در گذر تاریخ اندیشه، مورد تامل فلسفی، دینی و علمی قرار گرفته است. «زمان» در هر سنت فکری روایتی منحصر به فرد دارد؛ اما اگر «زمان» نه به عنوان یک مفهوم انتزاعی، بلکه به عنوان پدیده‌ای چند بُعدی مورد بررسی قرار بگیرد، ردپای آن هم در اندیشه‌های فلسفی ...  بیشتر

مرزهای دانش بومی و علم مدرن: تحلیل مناقشه دانشگاهی میان فارماکوگنوزی و داروسازی سنتی در ایران

نوید روان؛ فائزه وحیدی؛ حمیدرضا نمازی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.52135.1790

چکیده
  داروسازی سنتی و فارماکوگنوزی دو رشته دانشگاهی مستقل و از دوره‌های تخصصی رشته داروسازی در ایران هستند. داروسازی سنتی حیطه بررسی متون سنتی داروسازی و ساخت و ارزیابی عملکرد فراورده‌های سنتی است. علم فارماکوگنوزی علم استخراج، شناسایی، بررسی اثرات درمانی ترکیبات موثره موجود در فراورده‌های طبیعی و طراحی و تولید فرمولاسیون داروهای ...  بیشتر

علل روان‌شناختی مخالفت‌های عمومی با محصولات تغییریافته ژنتیکی به رغم موافقت نسبی دانشمندان مبنی بر بی‌خطر بودن GMO

نصراله کشاورز؛ هادی صمدی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.51927.1785

چکیده
  چکیده:این مقاله به بررسی فاصله میان «درک علمی» و «پذیرش عمومی» محصولات تغییریافته ژنتیکی می‌پردازد تا مشخص شود چرا با وجود تأیید بی‌خطر بودن این محصولات توسط دانشمندان و مراکز علمی معتبر، اکثریت مردم نسبت به مصرف آنها تمایلی نشان نمی‌دهند. مقاله ضمن بررسی اختلاف میان «یافته‌های علمی» و «باورهای ذهنی»، با ...  بیشتر

مشاوره روانی به مثابه تکنولوژی: تحلیل انتقادی و بازسازی از منظر برگمان

زینب خالقی چشمه سبز؛ علی رضا منجمی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.52437.1793

چکیده
  در جوامع معاصر، تنوع روزافزون نیازها و چالش‌های زندگی روزمره، مراجعه به مشاوران روان‌شناس را به پدیده‌ای فراگیر بدل کرده‌است. در این مقاله، درمان شناختی-رفتاری (CBT) به‌عنوان رایج‌ترین شیوه در جلسات مشاوره و روان‌درمانی، به‌مثابه نوعی تکنولوژی روانشناختی و با رویکردی فلسفی تحلیل و نقد می‌شود. مطابق تحلیلِ صورت‌گرفته، این چارچوب ...  بیشتر

بازآفرینی مناقشة ارادة آزاد: از قرن هجدهم تا علوم شناختی معاصر

فریده لازمی؛ محمد اصغری

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.52842.1798

چکیده
  بحث دربارۀ ارادۀ آزاد از کهن‌ترین و بنیادی‌ترین چالش‌ها در فلسفه است که اوج خود را در قرن هجدهم، به‌ویژه در آثار دیوید هیوم، یافته است. این مقاله با عنوان «بازآفرینی مناقشة ارادة آزاد: از قرن هجدهم تا علوم شناختی معاصر» می‌کوشد این تقابل کلاسیک میان آزادی و ضرورت را در پرتو داده‌ها و مباحث جدید در علوم شناختی و عصب‌پژوهی بازخوانی ...  بیشتر

ارزیابی فلسفی از مدل‌سازی‌های انتقال تکنولوژی

عماد طیبی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.52305.1792

چکیده
  هرگونه مدل‌سازی از انتقال تکنولوژی، مبتنی بر تصوری از تکنولوژی است. تصوری که تکنولوژی را صرفاً ساختارهای فیزیکی مصنوعات فنی در نظر می‌گیرد، در انتقال تکنولوژی نیز به دنبال انتقال فیزیکی این مصنوعات است. در این مقاله نشان می‌دهیم که هرچند تحول مدل‌های انتقال تکنولوژی نشان از توجه آن‌ها به زمینه و برخی ابعاد فرهنگی و اجتماعی دارد ...  بیشتر

بازتفسیر تحلیل علّیت ماکس وبر در علوم فرهنگی: نقش قواعد تجربی و شرطی‌های خلاف‌واقع در حفظ تمایز نوکانتی

علی شمسی؛ کیوان الستی

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.52704.1794

چکیده
  روش‌شناسی ماکس‌وبر تحتِ تأثیر اندیشمندان مکتب نوکانتیِ بادن، به تمایز میان علوم‌طبیعی و علوم‌فرهنگی تأکید دارد. این رویکرد علوم‌انسانی را با فهم معنای کنش‌های انسانی، و علوم‌طبیعی را با تبیین از طریق قانون‌های علّی تشخیص می‌دهد.امّا، وبر برای تحلیل خود از واژۀ «علیت» و «تحلیل‌های علّی» استفاده کرده و از آنجا که ...  بیشتر

دیدگاه دکارت در باب کیفیات اولیه و کیفیات ثانویه: واقع‌گرایی یا ضد- واقع‌گرایی

سعیده شاه میر؛ عبدالله نصری

دوره 14، شماره 2 ، اسفند 1403

https://doi.org/10.30465/ps.2025.52866.1799

چکیده
  در این مقاله تلاش بر آن است تا ابتدا تصویری روشن از مبحث کیفیات اولیه و ثانویه در اندیشة دکارت ارائه شود. دکارت، در کنار سایر دعاوی متافیزیکی خود، ضمن قبول سه جوهر نفس، خدا و ماده، در باب جوهر مادی مدعی است که این جوهر، تنها دارای یک صفت ذاتی است و آن صفت امتداد است. به اعتقاد او، تمام آنچه هست ذرات ماده است، که این ذرات دارای ویژگی‌های ...  بیشتر