نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• فائزه اسکندری ¹
• رضیه برجیان ²

¹ استادیار. گروه علم اطلاعات و دانش شناسی. دانشکده مدیریت و اقتصاد. دانشگاه تربیت مدرس. تهران. ایران

² کارشناس ارشد فیزیک. دانشگاه آزاد تهران مرکزی

چکیده

مفهوم «زمان» همواره به عنوان یکی از بنیادی‌ترین مفاهیم هستی‌شناختی، در گذر تاریخ اندیشه، مورد تامل فلسفی، دینی و علمی قرار گرفته است. «زمان» در هر سنت فکری روایتی منحصر به فرد دارد؛ اما اگر «زمان» نه به عنوان یک مفهوم انتزاعی، بلکه به عنوان پدیده‌ای چند بُعدی مورد بررسی قرار بگیرد، ردپای آن هم در اندیشه‌های فلسفی غرب، هم در متون حکمت اسلامی و هم در قوانین فیزیک کلاسیک قابل مشاهده است. در این مقاله‌ تلاش شده تا با تکیه بر روش توصیفی – تحلیلی مفهوم و ویژگی‌های زمان از منظر فلاسفه‌ی غربی (افلاطون، ارسطو)، دیدگاه فلاسفه‌ی اسلامی (ابن‌باجه، ابن‌رشد) و در نهایت فیزیک نیوتنی برای اولین بار مورد بررسی قرار بگیرد تا وجوه تشابه و تمایز آنها را واکاوی نماید. بررسی تطبیقی «زمان» در سه منظومه‌ی فکری فلسفه غربی، حکمت اسلامی و فیزیک نیوتنی، وجوه اشتراک و افتراقی را آشکار می‌سازد که درک عمیق‌تری از ماهیت پیچیده‌ی زمان را ارائه می‌دهد. از این رو، مقاله‌ی حاضر به دنبال یافتن پاسخی بر این سوال است که «چگونه آنچه در فلسفه در تعریف زمان و مشتق از آن مطرح می‌شده، در اندیشه‌ی نیوتنی، مقدمات انتخاب‌های ریاضی برای توصیف زمان را فراهم آورده است؟». یافته‌های به دست آمده در این پژوهش منجر به یک خوانش تطبیقی برای مقایسه‌ی آرای فیلسوفان نامبرده و نیوتن و تاثیرگذاری مستقیم و غیرمستقیم اندیشه‌های ایشان بر فیزیک نیوتنی شده است.

کلیدواژه‌ها

• زمان
• فیزیک
• فلسفه یونان
• فلسفه اسلامی
• نیوتن

عنوان مقاله [English]

From Metaphysics to Mechanics: A Comparative Study on the Concept of Time in Western Philosophy, Islamic Thought, and Newtonian Physics

نویسندگان [English]

• Faeze Eskandari ¹
• Razieh Borjian ²

¹ Assistant Professor, Department of Knowledge and Information Science, Faculty of Management and Economics, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran

² M.Sc. in Physics, Central Tehran Branch, Islamic Azad University

چکیده [English]

Throughout intellectual history, the concept of “time” has always been regarded as one of the most fundamental ontological notions, inviting philosophical, religious, and scientific inquiry. Each intellectual tradition offers a unique narrative of time. If time is studied as a multidimensional phenomenon (not as an abstract concept), its traces become evident in Western philosophical thought, Islamic philosophical texts, and the laws of classical physics. This article employs a descriptive-analytical method to study the characteristics of the concept of time in Western philosophers’ (Plato, Aristotle), Islamic philosophers’ views (Ibn Bājja, Ibn Rushd), and Newtonian physics to elucidate their similarities and distinctions. A comparative analysis of the concept of time in these three frameworks—Western philosophy, Islamic wisdom, and Newtonian physics—reveals both shared and divergent dimensions, yielding a deeper understanding of time’s complex nature. Thus, this paper seeks to address the following question: How have philosophical definitions of time and the derived concepts paved the way for Newton to describe time based on mathematical choices? The findings of this research lead to a comparative framework that juxtaposes the aforementioned philosophers’ views with Newton’s and demonstrates their direct and indirect influences on Newtonian physics.

کلیدواژه‌ها [English]

• Time
• Physics
• Greek Philosophy
• Islamic Philosophy
• Newton