نوع مقاله : پژوهشی
نویسنده
استادیار پژوهشکده مطالعات بنیادین علم و فناوری دانشگاه شهید بهشتی
چکیده
بررسی نمونه‌های شبه‌علم نشان می‌دهد در بسیاری از موارد، افرادی که مبدع شبه‌علم بوده و آن را توسعه می‌دهند، خود دارای اعتبار علمی هستند. به همین سبب، در مباحث اخیر به تمایز شبه‌علم از اموری مثل علم نابالغ و علم بد توجه شده است. در این مقاله با لحاظ کردن این تفاوت به این پرسش می‌پردازیم که چه چیز شبه‌علم را از اختلاف ِنظرهای علمی معمول یا ثمربخش متمایز می‌کند؟ برای پاسخ به این پرسش از نظریه تجربه‌گرایی اجتماعی سولومون و مدل بردارهای تصمیم استفاده می‌کنیم. در مدل پیشنهادی سولومون، بردارهای تصمیم شامل اموری اجتماعی، سیاسی، نظری، و تجربی می‌شوند که در مقیاس اجتماعی، شرایط را برای پذیرش یک نظریه مساعد یا نامساعد می‌کنند. سولومون با استفاده از این بردارها اختلاف نظر علمی را تحلیل کرده و چارچوبی هنجاری برای آن ارائه می‌دهد. طبق این چارچوب، اختلاف نظر علمی در شرایطی سودمند است که تلاش‌های پژوهشی دانشمندان بین نظریه‌های بدیل، در تناسب با میزان موفقیت‌های تجربی این نظریه‌ها توزیع شده باشد. با به کار بستن این مدل بر روی مورد لیسنکوئیسم (مناقشه میان ژنتیک‌دانان و لیسنکوئیست‌های حامی وراثت صفات اکتسابی در شوروی سابق)، دلالت‌های این مدل در تحلیل نسبت شبه‌علم با اختلاف نظر علمی ثمربخش تشریح شده و نقاط قوت و امتیاز آن مورد بررسی قرار می‌گیرد.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
The Implications of Solomon’s Social Empiricism about Pseudoscience: Analyzing the Case of Lysenkoism
نویسنده [English]
- Zahra Zargar
Assistant Professor at Institute for Science and Technology Studies Shahid Beheshti University
چکیده [English]
In many cases, pseudosciences are developed by people who have scientific credit. Therefore, the importance of recognizing pseudoscience from proto-science and bad science is acknowledged in the recent literature about the Demarcation problem. By emphasizing this point, this paper focuses on what makes difference between pseudoscience and legitimate or fruitful scientific dissents. To suggest an answer, I appeal to Solomon’s social empiricism and her decision vector model. She defines a decision vector as everything that affects the output of a decision. Decision vectors include social, political, theoretical, or empirical factors that in a social level facilitate or hinder the development of a theory in a scientific society. Solomon employs this concept to suggest a normative framework for distribution of research efforts. According to this framework, a scientific dissent is useful for scientific progress, if the distribution of research efforts is proportional to the empirical success of all rival theories. By applying this framework to the case of Lysenkoism, I explore the implications of Solomon’s model for the problem of differentiating usual scientific dissents from pseudoscience. Then, I discuss the advantages of this analysis over the other theories of pseudoscience.
کلیدواژه‌ها [English]
- Lysenkoism
- Pesudoscience
- Scientific Dissent
- Social Empiricism
- Demarcation Problem
)