نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• فریده لازمی ¹
• محمد اصغری ²

¹ پژوهشگر پسادکتری فلسفه، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

² استاد تمام فلسفه، دانشکدة ادبیات فارسی و زبان‌های خارجی، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

بحث دربارة ارادة آزاد از کهن‌ترین و بنیادی‌ترین چالش‌ها در فلسفه است که اوج خود را در قرن هجدهم، به‌ویژه در آثار دیوید هیوم، یافته است. این مقاله با عنوان «بازآفرینی مناقشة ارادة آزاد: از قرن هجدهم تا علوم شناختی معاصر» می‌کوشد این تقابل کلاسیک میان آزادی و ضرورت را در پرتو داده‌ها و مباحث جدید در علوم شناختی و عصب‌پژوهی بازخوانی کند. پرسش اصلی این است که آیا یافته‌های تجربی اخیر ـ­همچون پژوهش‌ها دربارة فرایند تصمیم‌گیری، پیش‌بینی کنش‌ها و علیت ذهنی­ـ می‌توانند امکان «آزادی اراده» را تأیید یا به چالش بکشند؟
فرضیة مرکزی مقاله این است که چارچوب همخوان­گرایانة هیوم، که بر هماهنگی میان ضرورت علّی و توانایی انسان برای عمل بر اساس دلایل تأکید دارد، همچنان منبعی مهم برای فهم و هدایت مناقشات علمی امروز فراهم می‌آورد. روش تحقیق، تحلیلی­ـ­تطبیقی است: از یک سو مفاهیم و استدلال‌های هیوم و دیگر متفکران قرن هجدهم بررسی می‌شوند، و از سوی دیگر، این مفاهیم در پرتو یافته‌های علوم شناختی و عصب‌پژوهی بازخوانی می‌گردند.
نتایج نشان می‌دهد که خوانش همخوان­گرایانه از آزادی اراده نه‌تنها در برابر چالش‌های علوم شناختی مقاوم است، بلکه می‌تواند در بازتعریف مفاهیمی چون ضرورت، کنترل و مسئولیت اخلاقی در گفت‌وگوی میان فلسفه و علم نقش‌آفرین باشد. ازاین‌رو، مناقشة دیرپای آزادی و ضرورت پایان نمی‌یابد، بلکه در بستر علوم معاصر افق‌های تازه‌ای می‌یابد.

کلیدواژه‌ها

• ارادة آزاد‌‌
• فلسفه
• علوم شناختی
• نوروساینس
• همخوان‌گرایی
• دیوید هیوم

عنوان مقاله [English]

Reimagining the Debate on FREE WILL: From the Eighteenth Century to Contemporary Cognitive Science

نویسندگان [English]

• farideh lazemi ¹
• Mohammad Asghari ²

¹ Postdoctoral Researcher in Philosophy, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

² Professor of Philosophy, Faculty of Persian Literature and Foreign Languages, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

The debate over FREE WILL is among the oldest and most fundamental challenges in philosophy, reaching a peak in the eighteenth century, particularly in the works of David Hume. This article, entitled “Reimagining the Debate on FREE WILL: From the Eighteenth Century to Contemporary Cognitive Science” seeks to reinterpret this confrontation between FREEDOM and necessity in the light of current findings in cognitive science and neuroscience. The central question is whether recent empirical research — such as studies on decision-making, action prediction, and mental causation — can support or undermine the possibility of FREEDOM OF WILL.
The main thesis is that Hume’s compatibilist framework, emphasizing the harmony between causal necessity and the human capacity to act on reasons, still provides a crucial resource for addressing contemporary scientific debates. The method is analytical–comparative: on the one hand, the concepts and arguments of Hume and other eighteenth-century thinkers are examined; on the other, these ideas are revisited in light of cognitive science and neuroscience.
The findings indicate that a compatibilist reading of FREEDOM OF WILL remains resilient to empirical challenges and can help reconceptualize notions of necessity, control, and moral responsibility within the dialogue between philosophy and science. Thus, the long-standing debate does not end but instead opens new horizons in the context of contemporary sciences.

کلیدواژه‌ها [English]

• free will
• philosophy
• cognitive science
• neuroscience
• compatibilism
• David Hume