فلسفه علم

نظریه‌باری مشاهدات1 در بوتة نقد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

مجید بیدارمغز 1
مرتضی صداقت آهنگری حسین‌زاده 2

1 دانشجوی ارشد، فلسفة علم، د صنعتی امیرکبیر

2 استادیار دانشکده مدیریت، علم امیرکبیر تهران

چکیده
دیدگاهی که می‌گوید مشاهدات فاعل شناسا، وابسته به شبکة بینشی معرفتی وی، انعطاف‌پذیر بوده و از آموزش‌ها، تربیت‌ها و انتظارات او متأثر است دیرزمانی است که جایگاه ویژه‌ای را در مباحث فلسفة علم به خود اختصاص داده است. در برابر این دیدگاه، اعتقاد به وجود لایه‌ای نفوذ‌ناپذیر از مشاهدات مطرح است که از صلبیت و خلوص برخوردار بوده، ساختار تربیتی و معرفتی مشاهده‌گر تأثیری در آن ندارد. در این مقاله تلاش خواهیم کرد تا بر اساس نظریات دو تن از فلاسفة علم معاصر، چرچلند و فودور، که به‌ترتیب از شاخص‌ترین مدافعان دیدگاه‌های مذکورند، نظریه‌باری مشاهدات را مورد ارزیابی قرار دهیم و درنهایت، دیدگاهی آشتی‌جویانه مبتنی بر ادراک تشکیکی ـ لایه‌ای ارائه کنیم؛ دیدگاهی که ضمن قبول صلبیت در مرتبة حس، به ادراکی فربه‌پذیر و انعطافی پس از حس و پیوستة با آن قائل است و نیازی نمی‌بیند که اختلاف در گزارشات و قضاوت‌های مشاهدتی را با انعطاف‌پذیری حواس فاعل شناسا توجیه کند.

کلیدواژه‌ها

نظریه‌باری مشاهدات
ادراک حسی
قضاوت مشاهدتی
انعطاف‌پذیری ادراک
ادراک تشکیکی
چرچلند
فودور

عنوان مقاله English

The Theory-Ladenness of Observations; A Critical Examination

نویسندگان English

Majid Bidarmaghz 1
Morteza Sedaghat Ahangari Hossein Zadeh 2
1 . M.A Student in Philosophy of Science, Amirkabir University of Technology (Tehran Polytechnic),
2 . Assistant Professor in Amirkabir University of Technology (Tehran Polytechnic), Department of Management, Science and Technology, mortezasedaghat@aut.ac.ir
چکیده English

The view that one's observations are depended on his/her epistemological network and are flexible due to trainings and expectations, is a long-lasting view which has a special place in the philosophy of science. The opposite view says that there is an impenetrable layer in observation which is resistant to influence of any educational and epistemological structure. In this paper, we first present these views according to Churchland and Fodor, the main figures in the camps respectively. Second, more importantly, we will defend a more moderate view which is based on a graded account of observation. The latter view accepts rigidity in the level of sensation while acknowledges that observation is flexible in higher levels. According to this view there is no need to appeal to flexibility of sensations to explain why there are discrepancies in observational reports and judgments.

کلیدواژه‌ها English

Theory-ladenness of observations
sensational perception
observational judgment
flexibility of perception
graded perception
Churchland
Fodor
اکاشا، سمیر (1389). فلسفة علم، ترجمة هومن پناهنده، تهران: فرهنگ معاصر.
پوپر، کارل ریموند (1388 الف). شناخت عینی، برداشتی تکاملی، ترجمة احمد آرام، تهران: علمی و فرهنگی.
پوپر، کارل ریموند (1388 ب). منطق اکتشاف علمی، ترجمة سید حسین کمالی، تهران: علمی و فرهنگی.
چالمرز، آلن. اف. (1389). چیستی علم، ترجمة سعید زیبا کلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
کوهن، تامس ساموئل (1390). ساختار انقلاب‌های علمی، ترجمة سعید زیبا کلام، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
گیلیس، دانالد (1389). فلسفة علم در قرن بیستم، ترجمة حسن میانداری، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
مقدم حیدری، غلامحسین و حمیدرضا آیت اللهی (1390). «عقلانیت به‌مثابة حفظ «گزاره‌های ثابت» و جایگزینی «گزاره‌های سیال»»، مجلة فلسفة علم، س 1، ش 2.
 
Bishop, M. A. (1992). ‘Theory-Ladenness of Perception Arguments’, PSA, Vol. 1.
Bogen, J. and Woodward, J. (1992). ‘Observation, Theories, and Evolution of the Human Spirit’, Philosophy of Science, Vol. 59.
Brewer, W. F and Lambert, B. L (1993). ‘The Theory-Ladenness of Observation, Evidence From Cognitive Psychology’, Lawrence Erlbaum Associates, www.researchGate.net.
Churchland, Paul M. (1988). ‘Perceptual Plasticity and Theoretical Neutrality, A Reply to Jerry Fodor’, Philosophy of Science, Vol. 55, No. 2.
Drayson , Z. ‘Perception (draft), ‘Prediction, and Penetration’, at:
www.socialsciences.exeter.ac.uk
Fodor , Jerry (1984). ‘Observation Reconsidered’, Philosophy of Science, Vol. 51.
Gregory, R. L., George Weidenfeld and Nicolson (1970). The Intelligent Eye, New York: McGraw-Hill.
Hanson, N. R. (1958). Patterns of Discovery, Cambridge: Cambridge University Press.
Popper, k. (1968). The Logic of Scientific Discovery, London: Hutchinson.

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما