فلسفه علم

هوسرل و مسأله‌ی هویات مشاهده‌ناپذیر در فیزیک

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

مصباح خندان 1
مرتضی نوری 2

1 دانشجوی دکتری فلسفة محض، گروه فلسفه، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

2 ** استادیار، گروه فلسفه، دانشکدة ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

10.30465/ps.2024.48181.1709
چکیده
هوسرل در بند ۴۰ تا ۵۲ رساله‌ی ایده‌های۱ با اتّکا بر مبانی ایده‌ی پدیده‌شناسی استعلایی، طرح‌واره‌ای از فلسفه‌ی فیزیک خود ارائه می‌کند. رکن اصلی نظریه‌ی او، بحث از چیستی و هستی هویات مشاهده‌ناپذیر و نظری در فیزیکِ ریاضیاتی است. او رأی خود را ضمن رد و نقض دو نظریه‌ی کیفیات اولیه ـ ثانویه و رئالیسم انتقادی بسط می‌دهد و تلاش می‌کند الگویی جایگزین پیشنهاد دهد. در این مقاله، ابتدا با استناد بر متن ایده‌های۱ به بازخوانی وجه آشکار و صریح نظریه‌ی هوسرل درباره‌ی هویات مشاهده‌ناپذیر می‌پردازیم، سپس با پیشنهاد چارچوبی معرفت‌شناختی مبتنی بر پدیده‌شناسی استعلایی، تلاش خواهیم کرد وجوه مبهم و مناقشه‌برانگیز نظریه‌ی هوسرل را تکمیل و بازسازی کنیم. در این راستا، استدلال خواهیم کرد که هویات نظری در فیزیک، شأنی «کلّی» دارند و به‌ همین جهت ضرورت دارد بحث از ماهیت آن‌ها با بهره‌گیری از آموزه‌ی «شهود مقوله‌ای» انجام شود. در ادامه، ضمن توجه به دو نحوه تحقق کلّی‌ها در نظر هوسرل (افلاطونی و کانتی)، با تأکید بر نقش یک دادگی خیالی اولیه در تکوین کلی‌ها، هویات نظری را کلّی در معنای کانتی قلمداد خواهیم کرد و مزایا و محدودیت‌های این تفسیر را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

کلیدواژه‌ها

هوسرل
پدیده‌شناسی استعلایی
هویات مشاهده‌ناپذیر
شهود مقوله‌ای
فلسفه فیزیک

عنوان مقاله English

Husserl and problem of unobservable entities in physics

نویسندگان English

Mesbah Khandan 1
Morteza Nouri 2
1 Ph.D. Student in philosophy, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran
2 Asistant Professor of Philosophy, Department of Philosophy, Faculty of Literature and Humanities, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran,
چکیده English

Husserl presents a scheme of his philosophy of physics in paragraphs 40 to 52 of treatise Ideas1, relying on the foundations of the idea of transcendental phenomenology. The main pillar of his theory is the discussion of the nature and existence of unobservable and theoretical entities in mathematical physics. He expands his opinion while rejecting and violating two theories of primary-secondary qualities and critical realism and tries to propose an alternative model. In this article, I will first reread the clear and explicit aspect of Husserl's theory about unobservable entities by referring to the text of Ideas1, then by proposing an epistemological framework based on transcendental phenomenology, I will try to complete and reconstruct the ambiguous and controversial aspects of Husserl's theory. In this regard, I will argue that theoretical entities in physics have a "Universal" status, and therefore the discussion of what they are should be done using the doctrine of categorial intuition. In the following, while paying attention to the two ways of realizing universals in Husserl's view (Platonic and Kantian) and emphasizing the role of a ‘primary imaginary given’ in the constitution of universals, I will consider theoretical entities as universals in the Kantian sense and I will give evaluate the advantages and limitations of this interpretation.

کلیدواژه‌ها English

Husserl
Transcendental Phenomenology
Unobservable Entities
Categorial Intuition
Philosophy of Physics

  • رشیدیان، عبدالکریم. (۱۳۹۹). هوسرل در متن آثارش. تهران: نشر نی.

    لویناس، امانوئل. (۱۳۹۹). نظریه شهود در پدیدارشناسی هوسرل. ترجمه فرزاد جابرالانصار. تهران: نشر نی.

    هوسرل، ادموند. (۱۳۹۵). تأملات دکارتی: مقدمه‌ای بر پدیده‌شناسی. ترجمه عبدالکریم رشیدیان، تهران: نشر نی.

    • Andreas, Holger. (2021). "Theoretical Terms in Science",The Stanford Encyclopedia of Philosophy, Edward N. Zalta (ed.), URL = <https://plato.stanford.edu/archives/fall2021/entries/theoretical-terms-science/>.
    • Hardy, Lee. (2013). Nature’s Suit: Husserl’s Phenomenological Philosophy of the Physical Sciences. Athens: Ohio University Press.
    • Husserl, Edmund. (2012). Ideas: General Introduction to Pure Phenomenology. Translated by W. R. Boyce Gibson. New York: Routledge.
    • ______________ . (2014). Ideas for a Pure Phenomenology and Phenomenological Philosophy, First Book: General Introduction to Pure Phenomenology. Translated by: Daniel O. Dahlstrom. Indianapolis: Hackett Publishing Company.
    • _____________ . (1983). Ideas Pertainingto A PurePhenomenologyandto A Phenomenological Philosophy,First Book General Introduction to A Pure Phenomenology. Translated by: F. Kersten. Boston: Martinus Nijhoff
    • (2001). Logical Investigation. Volume 2. Translated by: J.N. Findaly. Oxford: Routledge.
    • Nolan, Lawrence. (2011). Primary and Secondary Qualities: The Historical and Ongoing Debate. New York: Oxford University Press.
    • Soffer, Gail. (1990). Phenomenology and Scientific Realism: Husserl’s Critique of Galileo. Published in: The Review of Metaphysics, Vol. 44, No. 1, pp. 67-94.

    Trizio, Emiliano. (2021). Philosophy’s Nature: Husserl’s Phenomenology, Natural Science, and Metaphysics. New York: Routledge.

صفحه اصلی

راهنمای نویسندگان

ارسال مقاله

داوران

تماس با ما