فلسفه علم

شماره جاری

بر اساس شماره‌های نشریه

بر اساس نویسندگان

بر اساس موضوعات

نمایه نویسندگان

نمایه کلیدواژه ها

درباره نشریه

اهداف و چشم انداز

اعضای هیات تحریریه

اصول اخلاقی انتشار مقاله

بانک ها و نمایه نامه ها

پیوندهای مفید

پرسش‌های متداول

فرایند پذیرش مقالات

اطلاعات آماری نشریه

اخبار و اعلانات

نوآوری اجتماعی: بصیرت‌هایی از فلسفه تحلیلی فناوری

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی/ دانشگاه شهید بهشتی

10.30465/PS.2023.46824.1692

چکیده

ایده اصلی این مقاله از مقایسه «نوآوری اجتماعی» با «نوآوری فناورانه» (نوآوری مصنوعات فناورانه) شکل گرفته است. در مطالعات نوآوری عموماً (بر اساس دیدگاه شومپیتر) نوآوری را «هرگونه ابداع یا خلاقیت در ایده، روش، محصول (مصنوع)، خدمات و ... » می‌دانند «که به بازار و مشتری متصل شود» (ابداعِ تجاری‌سازی‌شده). بر اساس این تعریف، تا زمانی که یک «ابداع» به بازار راه پیدا نکرده باشد نمی‌تواند نوآوری (شومپیتری) تلقی شود. بدیهی است که اغلب مصنوعات فناورانه ابداع‌شده را می‌توان با مکانیسم‌های کم‌وبیش مشخصی تجاری‌سازی کرد ولی در خصوص ابداعات اجتماعی، چنین چیزی حتی اگر مقدور باشد لزوماً مطلوب نیست. بنابراین مسئله اصلی مقاله این است که آیا اصولاً «نوآوری اجتماعی» را می‌توان/باید نوآوری شومپیتری تلقی کرد؟ برای پاسخگویی به این پرسش، دو مقوله «هدف» و «وسیله» در نوآوری اجتماعی مورد بررسی قرار می‌گیرند و بر این اساس، از این ادعا دفاع می‌شود که نوآوری‌ اجتماعی، یک نوآوری شومپیتری نیست. در یک نوآوری اجتماعی، «هدف» نمی‌تواند «صرفاً (یا کاملاً) غیراجتماعی» باشد گرچه ممکن است «علاوه بر» هدف اجتماعی، اهداف اقتصادی، فناورانه یا ... نیز برآورده شود. در واقع، اگر هدف یک نوآوری، صرفاً سود اقتصادیِ بنگاه باشد ولی شیوه دستیابی به هدف، تغییرات غیرفنی و از نوع اجتماعی (انسانی-سازمانی) باشد، همچنان از دایره نوآوری اجتماعی خارج است. از نظر «وسیله» نیز نوآوری اجتماعی، وابسته به «نقش فعال» افراد و گروه‌های اجتماعی، و فرایندی از پایین به بالاست (نوآوری اجتماعی فعال در مقابل نوآوری اجتماعی منفعل). در این مقاله نشان داده می‌شود که بهترین «وسیله» برای ایجاد نوآوری اجتماعیِ فعال، تفکر «طراحی اشیای اجتماعی» (به جای به‌کارگیری اشیای اجتماعی از پیش موجود) است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Social Innovation: Insights from Analytical Philosophy of Technology

نویسنده [English]

  • Mahmoud Mokhtari

چکیده [English]

The main idea of this article is based on the comparison of "social innovation" with "technological innovation". In innovation studies, based on Schumpeter's view, innovation is "any invention in ideas, methods, products, services, etc. that are connected to the market and customers" (commercialized invention). According to this definition, until an "invention" has reached the market, it cannot be considered an (Schumpeterian) innovation. Most invented technological artifacts can be commercialized with definite mechanisms, but in the case of social innovations, such a thing is not necessarily desirable even if it is possible. Therefore, the main issue of the article is whether "social innovation" can/should be considered Schumpeterian innovation in principle? To answer this question, "ends" and "means" in social innovation are examined and claim that social innovation is not a Schumpeterian innovation. In a social innovation, the "ends" cannot be "purely non-social" although it may fulfill "in addition to" the social ends, other (economic, technological, ...) ends. If the goal of an innovation is only the economic profit of the company, but the method of achieving the goal is social changes, it is still outside the circle of social innovation. In terms of "means", social innovation depends on the "active role" of individuals and social groups, and is a bottom-up process (active social innovation versus passive social innovation). It is shown that the best "means" for an “active social innovation” is “designing” the social objects (rather than using pre-existing social objects).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Social innovation
  • technological innovation
  • design for social innovation
  • philosophy of design
  • socio-technical system
مراجع
پایا, ع. (1386). ملاحظاتی نقادانه درباره‌ی دو مفهوم علم دینی و علم بومی. حکمت و فلسفه, 3(11.10), 39-76.
سعدآبادی, ع. ا. (1400). تبیین تحلیلی ـ منطقی (تعریف، مدل‌ها، گسترش، مفهوم، پیشینه، چیستی و ادراکات) نوآوری اجتماعی. ابتکار و خلاقیت در علوم انسانی, 11(1), 67-104.
مبینی, ع., & کشتکار, م. (1395). فراترکیب مدل های نوآوری اجتماعی. فصلنامه برنامه ریزی رفاه و توسعه اجتماعی, 7(26), 101-138.
منصوری, ع., & پایا, ع. (1398). رابطه فلسفی علوم انسانی و تکنولوژی. روش شناسی علوم انسانی, 25(99), 19-23.
Bergman, N., Markusson, N., Connor, P., Middlemiss, L., & Ricci, M. (2010). Bottom-up, social innovation for addressing climate change. Energy transitions in an interdependent world: what and where are the future social science research agendas, Sussex, 25-26.
Bessant, J. (2013). Innovation in the Twenty-First Century. In R. Owen, J. R. Bessant, & M. Heintz (Eds.), Responsible innovation: managing the responsible emergence of science and innovation in society (pp. 1-25): John Wiley & Sons.
Franssen, M. (2009). Analytic Philosophy of Technology. In J. K. B. Olsen, S. A. Pedersen, & V. F. Hendricks (Eds.), A Companion to the Philosophy of Technology (pp. 184–188): Wiley-Blackwell.
Franssen, M., & Kroes, P. (2009). Sociotechnical Systems. In J. K. B. O. Friis, S. A. Pedersen, & V. F. Hendricks (Eds.), A Companion to the Philosophy of Technology (pp. 223–226): Wiley-Blackwell.
Franssen, M., Lokhorst, G.-J., & Poel, I. v. d. (2023). Philosophy of Technology. In E. N. Zalta & U. Nodelman (Eds.), Stanford Encyclopedia of Philosophy.
Godin, B., & Vinck, D. (2017). Introduction: Innovation–from the forbidden to a cliché Critical studies of innovation (pp. 1-14): Edward Elgar Publishing.
Jégou, F., & Manzini, E. (2008). Collaborative services. Social innovation and design for sustainability (Vol. 1): Polidesign.
Ma, J. (2015). When human-centered design meets social innovation: the idea of meaning making revisited. Paper presented at the Cross-Cultural Design Methods, Practice and Impact: 7th International Conference, Los Angeles, CA.
Manzini, E. (2015). Design, when everybody designs: An introduction to design for social innovation: MIT press.
Morse, K. (2014) Kenneth Morse: “Innovation is invention plus commercialization”/Interviewer: BBVA.
Mulgan, G. (2014). Design in public and social innovation: what works and what could work better. Retrieved, 23(07), 2015.
Nicholls, A., & Murdock, A. (2011). The Nature of Social Innovation. In A. Nicholls & A. Murdock (Eds.), Social innovation: Blurring boundaries to reconfigure markets (pp. 1-30): Springer.
Schumpeter, J. (1934). The theory of economic development: Cambridge, MA: Harvard University Press.
Selloni, D., & Corubolo, M. (2017). Design for social enterprises: How design thinking can support social innovation within social enterprises. The Design Journal, 20(6), 775-794.
Stokes, M., Baeck, P., & Baker, T. (2017). What next for digital social innovation. NESTA. Mayo.
Vermaas, P., Kroes, P., van de Poel, I., Franssen, M., & Houkes, W. (2011). A philosophy of technology: from technical artefacts to sociotechnical systems Synthesis Lectures on Engineers, Technology, and Society: Morgan & Claypool Publishers.
 
فلسفه علم
دوره 13، شماره 2 - شماره پیاپی 26
اسفند 1403
صفحه 83-101
فایل ها
هم رسانی
ارجاع به این مقاله
آمار