نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• سیدمهدی بیابانکی

دانشجوی دکتری فلسفة علم، دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

دیدگاه فلسفی هیوم در باب علیت را می‌توان با چهار نگرشِ متمایز از هم تحلیل و بررسی کرد: طبیعت‌گرایانه، شناخت‌شناسانه، معناشناختی، و هستی‌شناختی. نگرش طبیعت‌گرایانه به بررسی مبدأ یا منبع چیزهایی که ذهن را اشغال کرده‌اند و فرایند‌های مربوط به آن می‌پردازد. این نگرش با این پرسش‌ها متمایز می‌شود: فرایند ذهنی‌ای که با آن معلول‌ها را از علت‌ها استنباط می‌کنیم چیست؟ منشأ تصور رابطة ضروری چیست؟ نگرش شناخت‌شناسانه به پرسش از چیزهایی که با قاطعیت می‌توانند شناخته شوند و این‌که ادعاهای علّی و ادعاها در خصوص آینده چگونه توجیه می‌شوند می‌پردازد. نگرش معناشناختی به این مسئله می‌پردازد که وقتی می‌گوییم یک چیز علت چیز دیگر است چه منظوری داریم؟ طبیعت و سرشت علیت نیز در نگرش هستی‌شناختی مورد توجه قرار می‌گیرد، یعنی چیستی علیت در جهان، مستقل از باورهای ما.
دغدغة اصلی هیوم در درجة نخست، طبیعت‌گرایانه و سپس شناخت‌شناسانه است؛ در‌حالی‌ که اختلاف نظر مفسران در خصوص نظریة علّی هیوم عمدتاً به حوزه‌های معناشناختی علت، و هستی‌شناسی علیت مربوط می‌شود. بر این اساس هیوم در پی آن است که با شناخت ساختار و عملکرد ذهن انسان و ارائة تحلیلی مبتنی‌بر طبیعت آدمی، علیت را توجیه کند. عناصری که او از آن‌ها بهره می‌گیرد عبارت‌اند از: تداعی، عادت، و باور که همگی از خصایص ذهن آدمی و وابسته به طبیعت بشری‌اند. هدف این مقاله معرفی و نقد رویکرد طبیعت‌گرایانه به مسئلة علیت است.

کلیدواژه‌ها

• علیت
• طبیعت‌گرایانه
• شناخت‌شناسانه
• عادت
• فرایند تداعی علیت

عنوان مقاله [English]

Hume’s Naturalist and Epistemological Approach toward Causation

نویسنده [English]

• Seyyed Mehdi Biabanaki

Ph.D Student in Philosophy of Science, Sharif University of Technology

چکیده [English]

There are four distinct analytical approaches to Hume's philosophy of causation: naturalist, epistemological, semantic, and ontologic. The naturalist approach, deals with the study and process review of the origin or source of things that have occupied our minds. This approach is concerned with questions such as: "What is the mental mechanism by which we infer effects from causes?" and “What is the origin of essential relationship concept”? The epistemological approach deals with topics that could be determined with certainty and that how could we justify causal claims and claims about the future. Semantic approach deals with the question that what is the purpose of statements such as “A causes B”? The ontological approach is concerned with essence of nature and of causality in world independent of our beliefs.
The main concern of Hume, is primarily naturalist and then epistemological, while commentators disagree on the causal theory of Hume regarding semantics of cause and ontology of causation. Accordingly, Hume followed the structure and function of human mind to provide analysis based on human nature, and justify "causation". The elements he makes use of include: association, habit and belief where all of them are the features of human mind and are related to the human nature. This paper introduces and reviews the naturalist approach to the issue of causation.

کلیدواژه‌ها [English]

• causation
• naturalist
• epistemological
• habit
• causation association mechanism