نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• جواد اکبری تختمشلو ¹
• سعید زیباکلام ²

¹ عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف، گروه فلسفۀ علم

² دانشیار گروه فلسفة دانشگاه تهران

چکیده

در دهه‌های اخیر، عقلانیت به یکی از موضوعات مهم و بحث‌انگیز حوز‌ه‌های فکری مبدل شده است. فلاسفة متعددی هستند که شأن عقل و عقلانیت انسانی را کم‌اعتبار کرده و می‌کنند. پوپر ازجملة کسانی است که به عقل آدمی باور دارند. او برای نشان‌دادن توانایی عقل، اثبات‌گرایی و رویکردهای توجیهی را به‌کلی رد و با طراحی فلسفة علم ابطال‌گرا، عقلانیت انتقادی را مورد تأیید و تأکید قرار داد. در این مقاله نخست عقلانیت پوپر به‌‌همراه عناصر مهم و سازندة آن استخراج و بازسازی می‌شود و سپس میزان موفقیت و سازگاری مواضع پوپر مورد بررسی و ارزیابی قرار می‌گیرد. نتیجة اصلی مقاله این است که گریز کامل از رویکرد اثباتی و توجیهی و ارائة یک معرفت‌شناسی مطلقاً نفی‌گرا و انتقادی میسر و مقدور نیست.

کلیدواژه‌ها

• عقل و عقلانیت
• پوپر
• نقادی
• علم‌شناسی
• پیشرفت علمی

عنوان مقاله [English]

"Rationality" in Popper's Philosophy of Science

نویسندگان [English]

• Javad Akbari Takhtameshlou ¹
• Said Zibakalam ²

¹ PhD Student, Philosophy of Science and Technology, Sharif Technology University

² Associate Professor of Philosophy, Tehran University

چکیده [English]

In recent decades, rationality has become one of the important and controversial issues in the intellectual circles. There are many philosophers who have put (and still put) under question the status of reason and human rationality. Among those who believe in human reason is Popper. To show reason's ability, he rejects positivism and justifying approaches totally; and, designing falsificationist philosophy of science, he confirms critical rationality and attaches emphasis to it. In the present article, at first, Popper's rationality together with its important and constructive elements are inferred and reconstructed and, then, success and consistence of Popper's positions are studied and assessed. The main conclusion of the present article is that it is impossible to completely reject positivist and justifying approaches and provide an absolutely negativist and critical epistemology.

کلیدواژه‌ها [English]

• reason and rationality
• Popper
• study of science
• scientific progress