نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دکتری فلسفة تطبیقی، دانشگاه شهید مطهری

چکیده

در علم‌شناسی سینوی، طب به عنوان یکی از شاخه‌های فرعی حکمت طبیعی مطرح بوده است. طب سینوی عمیقاً متأثر از فلسفة ابن‌سیناست. وی به عنوان طبیبی فیلسوف، در سراسر کتب طبی‌اش از یافته‌های فلسفی خود استفاده کرده است. همچنین در مواضع متعددی از کتاب قانون، طبیب را از ورود به مباحث و مسائل فلسفی برحذر داشته و جایگاه اثبات آن‌ها را در فلسفه می‌داند. این نشان‌دهندة آن است که او ضمن توجه به جدایی مسائل فلسفی و طبی، طب را هرگز از مبانی فلسفی بی‌نیاز نمی‌دانسته است و آن را به مثابة علم جزئی تحت سیطرۀ علم کلی به نام فلسفه قلمداد کرده است. در این مقاله سعی شده است ضمن بررسی جایگاه علم طب در علم‌شناسی ابن‌سینا و تبیین نیازمندی طب به فلسفه، به تعدادی از قواعد فلسفی که در طب سینوی استفاده شده‌اند اشاره شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Influences of Philosophic Principles on Avicenna’s Medicine

نویسنده [English]

  • Ehsan Kordi Ardakani

Ph.D in Comparative Philosophy, Shahid Motahari University

چکیده [English]

In his Scientology, Avicenna introduces medicine as a sub-discipline of natural wisdom. Medicine of Avicenna is influenced by his own philosophy. Avicenna, as a philosopher-physician, has used of his philosophical views throughout his medical works. He also at several positions from the book of Law (Ghanoon), refrains from entering into philosophical discussions, and indicates that these issues should be discussed elsewhere, i.e. in philosophy. This shows that Avicenna although cares to separate philosophical and medical problems, but indorse that medicine cannot be understood without the metaphysical foundations. This paper, through referring to the application of some philosophic principles in his medicine, argues that Avicenna’s medicine needs his philosophy.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Avicenna's medicine
  • philosophical foundations
  • philosophic principles
  • Classification of knowledge
ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1380). قواعد کلی فلسفی در فلسفة اسلامی، ج 1، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ابن ابى اصیبعه (2001). عیون الأنباء فی طبقات الأطباء، ج 1، تصحیح عامر النجار، قاهره: الهیئه المصریه العامه للکتاب.
ابن‌رشد (1415 ق). شرح ابن‌رشد لأرجوزة ابن سینا فی الطب، تصحیح عمار جمعى‏ طالبى، دوحه: جامعة قطر.
ابن‌سینا (1385 الف). الاهیات من کتاب الشفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم: مؤسسة بوستان کتاب.
ابن‌سینا (1326 ق). تسع رسائل فی الحکمه و الطبیعیات (الرساله الخامسه: فی اقسام العلوم العقلیه)، قاهره: دارالعرب.
ابن‌سینا (1366). قانون در طب، ترجمة عبد‌الرحمن شرفکندی، ج 2 و 3، تهران: سروش.
ابن‌سینا (1383). اشارات و تنبیهات، با شرح خواجه نصیر‌الدین طوسی و قطب رازی، جزء سوم، ج 3، قم: نشر البلاغه.
ابن‌سینا (1405 ق). الشفاء (الطبیعیات)، تصحیح سعید زاید، ج ‏3، قم: کتابخانة حضرت آیت‌الله العظمى مرعشى نجفى.
ابن‌سینا (1426 ق). القانون فی الطب، ج ‏1، بیروت: دار احیا التراث العربی.
ابن‌سینا (1363). المبدأ و المعاد، به اهتمام عبدالله نورانى‏، تهران: مؤسسة مطالعات اسلامى.
ابن‌سینا (1385 ب). النفس من کتاب الشفا، تحقیق حسن حسن‌زاده آملی، قم: بوستان کتاب.
ابن‌سینا (1386). قانون در طب، تحقیق و ترجمة علیرضا مسعودی، کاشان: مرسل.
ابن هندو (1368). مفتاح الطب و منهاج الطلاب، به اهتمام مهدی محقق و محمدتقی دانش‌پژوه، تهران: مؤسسة مطالعات اسلامى دانشگاه مک‌ گیل.
اهوازی، علی بن عباس (1388). کامل الصناعه الطبیه، ترجمة سید محمدخالد غفاری، مقدمة مهدی محقق، ج 2، تهران: مؤسسة مطالعات اسلامی دانشگاه تهران و مک گیل.
سعادت مصطفوی، سید حسن (1391). شرح اشارات و تنبیهات (نمط سوم)، تهران: دانشگاه امام صادق.
شه‌گلی، احمد (1392). تأثیر مبانی فلسفی و جهان‌بینی ابن‌سینا بر طب سینوی، روش‌شناسی علوم انسانی، ش 74 - 75.
شیرازی، سید رضی، درس‌های شرح منظومة حکیم سبزواری، ج 1، تهران: حکمت، چاپ اول، 1383.
صدرالدین شیرازی (1382). شرح و تعلیقه بر الهیات شفا، تصحیح و تحقیق: نجفقلی حبیبی، ج 1، تهران: بنیاد حکمت اسلامی صدرا.
طباطبایی، محمدحسین (1424 ق). نهایه الحکمه، تحقیق و تعلیق: عباسعلی زارعی، قم: مؤسسة نشر اسلامی.
عقیلی خراسانی، محمد حسین (1385). خلاصه الحکمه، تصحیح اسماعیل ناظم، ج 1، قم: اسماعیلیان.
قطب‌الدین شیرازی، محمود (1387). رسالة «فی بیان الحاجة الی الطبّ و الأطبّاء و وصایاهم» محمد فؤاد الذاکری، مؤسسة مطالعات تاریخ پزشکی طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران.
مصباح یزدی، محمدتقی (1391). شرح الهیات شفا، ج 1، تحقیق و نگارش: محمدباقر ملکیان، قم: مؤسسة آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
میرزا حسین همدانی (1386). برهان رسا: بازنویسی کتاب مقامع رشیق لمنکری طب العتیق، تصحیح دکتر حسین رضایی‌زاده، دکتر طیبه طاهری‌پناه، تهران: نشر شهر.
ناظم، اسماعیل (1387). طب و فلسفة علوم طبیعی، مؤسسة مطالعات تاریخ پزشکی طب اسلامی و مکمل دانشگاه علوم پزشکی ایران.
ناظم، اسماعیل (1391). طبیعت در پزشکی ایرانی، تهران: المعی.
نصر، سیدحسین (1377). نظر متفکران اسلامی دربارة طبیعت، تهران: خوارزمی.