نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

• هما یزدانی ¹
• امین متولیان ²

¹ عضو وابسته مؤسسة بین‌المللی اخلاق در علوم (IZEW) دانشگاه توبینگن، آلمان

² گروه تاریخ علم پژوهشکده تاریخ و فلسفه علم پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران-ایران

چکیده

تحول ابزارهای خواندن و محمل‌های متن از کتاب‌های چاپی و کاغذی به خوانشگرهای الکترونیکی و نمایشگرهای دیجیتال، تنها یک تغییر فناوری نیست؛ بلکه تغییر عمیقی را در تجربة ادراکی و شناختی انسان خوانشگر رقم می‌زند. این مقاله با تکیه بر رویکردهای پدیدارشناختی معاصر در علوم شناختی، به معرفی و تحلیل مفهوم "بدنمندی خواندن" می‌پردازد؛ مفهومی که نشان می‌دهد چگونه فرآیند خواندن در بسترهای مادی مختلف، ذهن و بدن خواننده را به اشکال متفاوتی درگیر می‌کند و بر تجربة معنایی او اثر می‌گذارد. در خواندن سنتی، نه فقط حس بینایی بلکه تمامی حواس انسان برای مواجهه با کتاب فعال شده و به عنوان لنگرهای مادی در به‌یادسپاری اطلاعات و رمزگشایی از آنها ایفای نقش میکنند. درواقع این درگیری حسی با کتاب، نوعی حضور فضامند و زمان‌مند برای متن ایجاد می‌کند که حکم داربستی برای تجسم و تخیل را دارد. زبان نیز مشحون از استعاره‌های جهتمند و جای‌مند است. ما از خلال کنش بدنمند خود در جهان است که زبان را می‌آموزیم و می‌فهمیم و از خلال تداعی نسبت‌های بدن با محیط است که تجربه‌های ادراکی و عاطفی خود را بازمی‌شناسیم. درمقابل متون دیجیتال با کاهش مادیت و انضمامیت، این تعامل حسی را تضعیف کرده و ساختارهای شناختی و حافظه‌ای وابسته به آن را با چالش مواجه می‌سازد. علاوه بر این، با تضعیف تمامیت و یکپارچگی کتاب به عنوان یک کل واحد و منسجم، حس اُنس و تسلط خوانندگان نیز مخدوش می-شود. بنابراین فناوری‌های مختلف خواندن و رسانه‌های مختلف عرضة متن، صرفاً انتقال‌دهندة اطلاعات نیستند، بلکه اقتضائات متفاوتی برای نحوة مطالعه و تجربة کاربری متفاوتی را برای خوانندگان به همراه دارند.

کلیدواژه‌ها

• ادراک
• پدیدارشناسی
• بدنمندی
• شناخت بدنمند
• مطالعات خواندن
• خواندن دیجیتال

عنوان مقاله [English]

The Reader’s Body: Reflections on the Embodiment of Digital Reading

نویسندگان [English]

• Homa Yazdani ¹
• Amin Motevallian ²

¹ associated member, International Center for Ethics in Sciences & Humanities (IZEW), The University of Tubingen, Germany

² Department of History and Philosophy of Science, Institute for Humanities And Cultural Studies, Tehran, Iran

چکیده [English]

The transformation of reading tools and text medium —from printed paper books to e-readers and digital screens— is not merely a technological shift; it brings about a profound change in the perceptual and cognitive experience of the human reader. This article, drawing on contemporary phenomenological approaches in cognitive science, introduces and analyzes the concept of “embodied reading.” This concept highlights how the act of reading, depending on its material substrate, engages the reader’s mind and body in different ways and shapes their semantic experience. In traditional reading, not only vision but all human senses are activated in encountering the book, serving as material anchors for memorizing and decoding information. This sensory engagement creates a spatial and temporal sense of presence for the text, functioning as a scaffold for imagination and mental imagery. Language, too, is saturated with orientational and embedded metaphors. We learn and understand language through our bodily interaction with the world, and we recall our perceptual and emotional experience through recollection of our bodily situation in the environment. In contrast, digital texts, by reducing materiality and physicality, diminish this sensory involvement and challenge the cognitive and memory structures associated with it. Moreover, the weakening of the book’s integrity and coherence as a unified entity affects the reader’s sense of familiarity and control. Thus, different reading technologies and media are not mere carriers of information; they have specific affordances for the practice of reading and lead to different user experiences.

کلیدواژه‌ها [English]

• Perception
• Phenomenology
• Embodiment
• Embodied cognition
• reading studies
• Digital reading