نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه تربیت مدرس

2 ارشد فلسفه اسلامی علوم تحقیقلت تهران

چکیده

با تحلیل تعریف ابن‌‌سینا از طبیعت می‌‌توان اصول کلی طبیعت‌‌شناسی سینوی را استنباط کرد. این اصول چهارگانه عبارت‌اند از: عاملیت طبیعت، مباشرت طبیعت، شیء طبیعی، و بالذات‌بودن تأثیرات طبیعت. این اصول هرچند در آثار ابن‌‌سینا، دارای توالی منظمی نیست، از ارکان تعریف طبیعت و تفسیر ابن‌‌سینا بر آن ارکان، قابل استنباط است. از مهم‌‌ترین رهاوردهای پذیرش این اصول آن ‌‌است که طبیعت عامل مباشر حرکت، سکون و تعادل اشیا است و مبدئیت آن برای حرکت اشیا‌‌ در همة حرکات طبعی، قسری، و حتی ارادی جاری است. همچنین بر پایة این اصول آشکار می‌‌شود که اشیای‌‌ طبیعی استحقاق ذاتی دارند که واجد ویژگی‌‌های طبیعی باشند. از این رو، ابن‌‌سینا ویژگی‌‌های طبیعی را هم‌‌سنگ ویژگی‌‌های ذاتی می‌‌داند که از ذات اشیا‌‌ برخاسته‌‌اند و اشیا‌‌ به صورت ضروری واجد آن‌ها هستند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Principles of Avicenna’s Physics

نویسندگان [English]

  • Mohammad Saeedimehr 1
  • Sakineh Karimi 2

چکیده [English]

In the light of the analysis of Avicenna’s definition of “nature” we can discover the main principles of his physics, which are: ‘The agency of the nature’, ‘the directness of this agency’, ‘the natural object’, and ‘the essential agency of the nature’. One of the main consequences of this analysis is that the nature could be considered as the direct cause of the motion, immobility and spatial balance of the material objects. Moreover, it shows that natural objects are essentially capable of possess natural properties. Accordingly, Avicenna considers that the natural properties are the same as the essential properties, which material objects have them necessarily.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Nature
  • natural property
  • natural object
  • Motion
  • Avicenna’s physics
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1371). المباحثات، قم: بیدار.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1375). الاشارات و التنبیهات، قم: البلاغة.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1379). النجاة من الغرق فى بحر الضلالات، تهران: دانشگاه تهران.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1382). الاضحویة فى المعاد، تهران: شمس تبریزى.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1383). طبیعیات دانشنامة علائى، همدان: دانشگاه بوعلى سینا.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1400 ق). الرسائل، قم: بیدار.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1404 ق الف). التعلیقات، بیروت: مکتبة الاعلام الاسلامى.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1404 ق ب). الشفاء (الالهیات)، قم: مکتبة آیة ‌الله المرعشى.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1404 ق ج). الشفاء (الطبیعیات)، جلدهای 1 و 3، قم: مکتبة آیة ‌‌الله المرعشى.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1980). عیون الحکمة، بیروت: دارالقلم.
ابن‌‌‌سینا، شیخ‌الرئیس ابوعلی (1989). الحدود، قاهره: الهیئة المصریة.
ارسطو (1385). سماع طبیعی، ترجمة محمدحسن لطفی، تهران: حکمت، طرح نو.
بغدادی، ابوالبرکات (1357 ق). المعتبر، ج 2، حیدرآباد دکن: دائرة‌‌‌المعارف العثمانیه.
جرجانى، سید ‌‌شریف على بن محمد (1419 ق). شرح المواقف، بیروت: دارالکتب العلمیه.
جرجانى، سید‌ شریف على بن محمد (1370). کتاب التعریفات، تهران: ناصرخسرو.
رازى، فخرالدین (1384). شرح الاشارات و التنبیهات (الفخر الرازى)، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگى.
رازى، فخر‌‌الدین (1404 ق). شرح الفخر الرازى على الاشارات، شرحى الاشارات، ج 1، قم: مکتبة آیة ‌‌الله المرعشى.
رازى، فخر‌‌الدین (1411 ق). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات، ج 1، قم: بیدار.
رازی، فخرالدین (1990). المباحث المشرقیة فى علم الالهیات و الطبیعیات، تحقیق و تعلیق محمد المعتصم بالله البغدادی، ج 1، بیروت: دارالکتاب عربی.
طوسى، خواجه نصیرالدین (1375). شرح الاشارات و التنبیهات مع المحاکمات، جلدهای 1 و 2، قم: البلاغة.
مطهرى، مرتضی (1381). مجموعه آثار استاد شهید مطهرى، جلدهای 2، 5، و 6، تهران: صدرا.
ملاصدرا، صدرالدین محمد شیرازی (1981).الحکمة المتعالیة فى الاسفار العقلیة الاربعة، ج 3، بیروت: داراحیاء التراث.
 
Nasr, Seyyed Hossein (2003). The Achievments Of Ibn Sina In The Field Of Science And His Contribution To Its Philosophy, Islam & Science, Vol. 1, No. 2.
.