نوع مقاله : مفهومی

نویسنده

• علی سیدی

دانشجوی دکتری فلسفه علم پژوهشگاه علوم انسانی

چکیده

ماهیت و چیستی مدل‌های علمی در سه دهه اخیر مورد توجه و بررسی فیلسوفان علم بوده است. علت آن نیز نقش محوری و پررنگ مدل‌ها در فعالیت علمی است. اینکه مدل‌ها را چه چیزی بدانیم در نگرش واقع‌گرایی یا ضد واقع‌گرایی ما نسبت به علم، تبیین بازنمایی علمی و فهم ربط و نسبت مدل‌ها و تئوری‌ها و پاسخ به سؤالات فلسفی که در خصوص هستی‌شناسی موجودات علمی و معرفت‌شناسی علمی مطرح است، تأثیر مستقیم دارد. در این مقاله مفهومی با نگاهی مبتنی بر رویکرد و آموزه‌های عقلانیت نقاد و فلسفه مصنوعات، طرحی برای ماهیت مدل‌های علمی پیشنهاد می‌شود. در این طرح، مدل‌ها محصولاتِ عینیِ ذهنِ انسان فرض می‌شوند که به‌عنوان یک مصنوع به منظور خاصی طراحی و ساخته و به‌کار گرفته می‌شوند و این ویژگیِ قصدمندی بخش مهمی از ماهیت آنهاست.

کلیدواژه‌ها

• هستی‌شناسی مدل‌های نظری
• مصنوعات انتزاعی
• عقلانیت نقاد
• قصدمندی مدلها
• مصنوعات معرفتی

عنوان مقاله [English]

Ontology of scientific models

نویسنده [English]

• Ali seyedi

Ph.D. student of Philosophy of Science, Humanities Research Institute

چکیده [English]

The nature and essence of scientific models have been the focus of attention and study by philosophers of science in the last three decades. The reason for this is the central and prominent role of models in scientific activity. What we consider models to be has a direct impact on our realist or anti-realist attitude towards science, the explanation of scientific representation, the understanding of the relevance and relationship of models and theories, and the answers to philosophical questions raised regarding the ontology of scientific entities and scientific epistemology. In this conceptual paper, a plan for the nature of scientific models is proposed, based on the approach and teachings of critical rationality and the philosophy of artifacts. In this plan, models are assumed to be objective products of the human mind that are designed, constructed, and used as artifacts for a specific purpose, and this intentionality is an important part of their nature.

کلیدواژه‌ها [English]

• Ontology of theoretical models
• abstract artifacts
• critical rationality
• intentionality of models
• epistemic artifacts