Document Type : Research Paper

Authors

1 Ph.D. Graduated in History of Islamic Sciences, Iranian Institute for Humanities and Cultural Studies; Tehran, Iran

2 Assistant Professor, Iranian Institute of Philosophy

Abstract

Philosophy of science is the study of methods, assumptions and implications of science, while in this expression, the word “science” has attributed to physics, chemistry, biology, etc generally. Such attribution arises from a positivist point of view, in which traditional sciences such as alchemy has been ignored. Avoiding this presentism, the aim of present study is to investigate the foundations of alchemy of Hassan ibn Zāhed Kermāni, Persian alchemist of 8th/14th century. In spite of containing reasonable and coherent alchemical thought, his three alchemical compilations have been remained unknown yet. Identification of alchemy as the mesocosm (middle universe) is principal in his thought and specifically, appliance of this nomenclature formed his alchemy`s framework. In this article, first, we`ve presented some evidences from Islamic literature, other than Kermāni`s writings, implying the concept of middle being. Then we conducted a hermeneutic approach in which Kermāni`s text is used to interpret his four reasons for knowing alchemy as the mesocosm. In his opinion, alchemy has throughout homologies with mankind as the microcosm and also with macrocosm of the universe. Finally it is demonstrated that correlations between these tripartite configuration of Kermāni`s alchemical ontology, all are based on properties of four classical elements including earth, water, air and fire. In other word, role-playing of four elements within all these three realms validates the correspondence between them.

Keywords

ابراهیمی دینانی، غلامحسین (1381). «برزخ در فلسفه و عرفان اسلامی»، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، جلد 11، صص 698-702.
الیاده، میرچا (1392). هنر اسرارآمیز، ترجمة مینا غرویان، تهران: کتاب پارسه.
بورکهارت، تیتوس (1387). کیمیا علم جهان علم جان، ترجمة گلناز رعدی آذرخشی و پروین فرامرزی، تهران: انتشارات حکمت.
جابر بن حیان (2006م). مجموعة المصنفات فی­الخیمیاء و الاکسیر الاعظم، دراسة و تقدیم بییر لوری، لبنان: دار و مکتبة بیبلیون.
جمالزاده، عبدالرضا (1383). «عالم کبیر و عالم صغیر»، فصلنامه دین و سیاست، شماره دوم، صص 9-24.
چیتیک، ویلیام (1394). عوالم خیال؛ ابن عربی و مسئله اختلاف ادیان، ترجمة قاسم کاکایی، چاپ هفتم، تهران: انتشارات هرمس.
رشاد، علی اکبر (1395). «منطق طبقه­بندی علوم»، ذهن، شماره 65، صص 5-28.
سزگین، فؤاد (1380). تاریخ نگارش­های عربی، جلد چهارم (کیمیا، شیمی، گیاه­شناسی، کشاورزی)، تهران: سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
شهرزوری، شمس­الدین محمد (1383). رسائل الشجرة الألـهیّة فی علوم الـحقائق الرّبانیّة، با تحقیق، تصحیح و مقدمه نجفقلی حبیبی، جلد اول، تهران: انتشارات مؤسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
طغرائی، مؤیدالدین ابواسماعیل حسین بن علی (سدة پنجم هجری). مفاتیح­الرحمة و اسرارالحکمة، نسخة خطی شماره 3214، کنگرة آمریکا.
قدرت­اللهی، احسان؛ فرحناکی، مهدی (1390). «تناظر عالم صغیر و عالم کبیر از نگاه حکیم افضل­الدین کاشانی»، فصلنامه اندیشه دینی، شماره 40، صص 29-50.
کاوسی­رحیم، علی؛ کوهکن، رضا؛ فرهمند، یونس (1391). «حسن بن زاهد کرمانی دانشمند کیمیایی سده هشتم هجری و آثار او در کیمیا»، تاریخ و تمدن اسلامی، سال هشتم، شماره پانزدهم، صص 191-204.
کدیور، محسن (1387). «ابن سینا و طبقه­بندی حکمت: تحلیل، تحقیق و تصحیح رسالة أقسام الحکمة»، جاویدان خرد، شماره 5، صص 35-137.
کرمانی، حسن بن زاهد غریب (سدة هشتم هجری). مفتاح­الرموز، نسخة خطی شمارة 1/3778 کتابخانه مرکزی دانشگاه تهران.
کرمانی، حسن بن زاهد غریب (سدة هشتم هجری). منتخب مفتاح­الرموز، نسخة خطی شماره 2/152 کتابخانه مجلس شورای اسلامی، تهران.
لوری، پی­یر (1388). کیمیا و عرفان در سرزمین اسلام، ترجمه زینب پودینه آقایی و رضا کوهکن، تهران: انتشارات طهوری.
لوری، پی­یر (1384). «کیمیا در آثار جابر بن حیان»، مجلّه تاریخ علم، شماره سوم، صص 55-62.
Bartlett, Robert Allen, (2006) Real Alchemy: A Primer of practical Alchemy. Quinquangle Press,
Kouhkan, Reza (2012) »La cinquième nature comme voie d'accès à l'immortalité«, in Quaderni di Studi Indo-Mediterranei V, Transmutatio, La via ermetica alla felicità, a cura di Daniela Boccassini e Carlo Testa, Edizioni dell'Orso, Alessandria, pp. 163-170.
Principe M. Lawrence (2011) «Alchemy Restored», ISIS, 102, 305-312.
Read, John, (1995) From Alchemy to Chemistry. Dover Publications Inc., New York.
Weldon P. Stephen (2002) «Current Bibliography of the History of Science and Its Cultural Influences 2002», ISIS, 93, 1-237.