نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 پژوهشگر

2 عضو هیأت علمی/ پژوهشگاه علوم انسانی

3 دانشگاه تهران

چکیده

نظریۀ عناصر چهارگانه به همراه نظام طبایعی از ارکان طبیعیات فلسفه یونانی خصوصاً از ارسطو به بعد است. با ترجمه و انتقال علوم یونانی، این نظریه به جهان اسلام راه یافت و مبنای نظری غالب علوم دوره اسلامی را تشکیل داد. از آن میان در حوزه علوم کشاورزی دوره اسلامی نیز به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته است. در مقالۀ حاضر می‌کوشیم تأثیر این نظریه را در دو قسمت علمی و تکنولوژیکی نشان دهیم. قسمتی که می‌توان توسعۀ طبیعیات ارسطویی بر مبنای نظام طبایعی دانست، و بخشی که در زمرۀ فن و تکنولوژی است و نظام طبایعی نقش الهام‌بخشی برای آن دارد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The classical element in Islamic agronomy (Filāḥa)

نویسندگان [English]

  • sadegh hojjati 1
  • Ali Reza Mansouri 2
  • mahdi Mohaghegh 3

1 پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی

2 Institute for Humanities and Cultural studies

3 Institute of Islamic Studies Tehran- McGill University

چکیده [English]

The theory of quaternary elements along with the natural system is one of the cornerstones of Greek philosophy, especially from Aristotle. With the translation and transmission of Greek sciences, this theory came to the Islamic world and formed the theoretical basis for most of the Islamic sciences. Of these, Islamic science has been widely used in the field of Islamic sciences. In this paper, we try to show the effect of this theory in two parts: scientific and technological. The part that can be considered as the development of Aristotelian naturalism based on the natural system, and the part that is in the field of technology and technology, and the natural system has an inspirational role for it.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic agronomy text
  • classical elements
  • greek & Islamic science
ابن‌اسکوراسیکه، فسطیوس(1388) ورزنامه، تصحیح حسن عاطفی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی. 
ابن‌سینا(1404) الشفاء؛ طبیعییات، سعید زاید و دیگران، قم، مکتبة آیة الله المرعشى.
ابن‌عوام اشبیلی، ابی‌زکریا یحیی(1433ق) الفلاحة الأندلسیة، أنور ابوسویلم و دیگران، اردن، مجمع اللغة العربیة الاردنی.
ابن‌وحشیه، ابوبکر احمد بن علی(1993) فلاحة النبطیة، توفیق فهد، دمشق، معهد العلمی الفرانسی للدراسات العربیة.
اخوان‌الصفا(1387) مجمل‌الحکمه ترجمه ‌گونه‌ای از رسائل اخوان‌الصفا، محمدتقی دانش‌پژوه و ایرج افشار، تهران، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
ارسطو(1377) در کون و فساد، اسماعیل سعادت، تهران، مرکز نشر دانشگاهی.
ارسطوطالیس(1980م) فی النفس‏، عبدالرحمن بدوی، بیروت، دارالقلم.
آزبورن، کاترین(1390) فلسفه پیش سقراطی، تهران، ماهی.
بال، فیلیپ(1389) عناصر؛ افسانه، تاریخ، علم، تهران، فرهنگ معاصر.
پایا، ع و منصوری، ع (1397)،« علم و تکنولوژی: تفاوت‌ها، تعامل‌ها، و تبعات آنها»، مجلۀ فلسفۀ علم، شال هشتم،  شماره دوم،  پاییز و زمستان.
شیرازی، قطب الدین(1369) درة‌ التاج، تهران، حکمت.
لیندبرگ، دیوید (1394)، سرآغازهای علم در غرب، فریدون بدره‌ای، تهران، علمی فرهنگی.
موحد، صمد، آباء علوی، دایرة المعارف بزرگ اسلامی، ج 1.
نویگه باور، اتو(1375) علوم دقیق در عصر عتیق، همایون صنعتی‌زاده، تهران، علمی فرهنگی.
Miller, d. (1994). Critical Rationalism. Presented at the Open Court, Chicago.
Miller, david. (2009). Putting Science to Work. Presented at the Weekly Series Organized by the Faculty of Engineering, the National University of Colombia.
 Mitcham, C. & Schatzberg, E. (2009), "Defining Technology and the Engineering Sciences", in  Philosophy of Technology and Engineering Sciences, Volume 9, Elsevier.
Mitcham, c.; & Schatzberg, e. (2009). Defining Technology and the Engineering Sciences. In Philosophy of Technology and Engineering Sciences (Vol. 9). Elsevier.
 
Popper Karl (1972), Objective Knowledge, London: Oxford University Press.
Popper, K. (1985) A Popper Selection, edited by David Miller, Princeton University Press.
 
Qurṭubī, Arīb ibn Sa‘īd (1961). Le Calendrier de Cordoue publiée par R. Dozy. Nouvelle Edition Accompagnée d’une Traduction Française Annotée. Edited by C. Pellat. Leiden: Brill.
 
متن عربی و ترجمه تقویم قرطبة.
Radder, H. (2009), "Science, Technology and the Science–Technology Relationship", in Philosophy of Technology and Engineering Sciences, Volume 9.
 
Anonymous (1990a). Kitāb fī Tartīb Awqāt al-Ghirāsa wa ’l-Maghrūsāt: Un Tratado Agrícola Andalusí Anónimo. Edited with Spanish translation by A.C. López y López. Granada: Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
متن عربی و ترجمه کتاب فی الترتیب اوقات الغراسة و المغروسات
Anonymous (1990b). Risāla fī Awqāt al-Sana: un Calendario Anónimo Andalusí. Edited with Spanish translation by M.A. Navarro. Granada: Consejo Superior de Investigaciones Científicas.
متن عربی و ترجمه الرسائل فی الاوقات الثناء