نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

• محسن عباس زاده مرزبالی

استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

یکی از عمده­ترین پیامدهای چالش پسااثبات­گرایی در معرفت­شناسی، حاکم­شدنِ دوگانه­های تقلیل­گرایانه حول تقابل­های مفهومی­ای چون واقع­گرایی و سازه­انگاری یا عقل­گرایی و نسبی­گرایی بوده است. پرسش اصلی شکل­دهنده به مقاله حاضر این بوده است که در مواجهه با چالشِ ضدمبناگرایی، چگونه می­توان همچنان تبیینی از «عقلانیت» به­مثابه «امکان ارزشیابیِ عینیِ معقولیتِ یک گزاره یا موضع» ارائه داد؟ در پاسخ، فرضیه­ی این مقاله بر این است که این تبیین را می­توان برمبنای روایت خاصی از پراگماتیسم ارائه کرد که بر  دریافتی عرفی (عقل­سلیمی) از واقعیت و درکی عملی از امر معقول پایه­ریزی می­شود. محور این تبیین، تاکید بر «کیفیتی» در «فرایند عقلانیِ ارزیابیِ گزاره­های علمی یا مواضع هنجاری» است که اصل صدق/ اعتبار را می­توان بر آن استوار کرد: «رایزنانه بودن» یا گشودگی به روی سنجش؛ در این راستا، مقاله­ی پیش­ِرو به برجسته ساختنِ این مشخصه­ی مشترک در میان طیفی از نظریه­پردازانِ فلسفه­ی علم و معرفت­شناسیِ علوم اجتماعی می­پردازد. از آنجا که روایت مورد نظر حول مباحثی چون ماهیت واقعیت و شرایط شناختِ امر معقول سامان می­یابد، این مقاله بر چارچوبی فرا-نظریه­ای بنا می­شود، چارچوبی که مفهوم «فرونسیس» ارسطو انسجام­بخش آن است.

کلیدواژه‌ها

• عقلانیت
• واقعیت
• نسبی‌گرایی
• عقل عملی
• عقل سلیم
• استدلال
• رایزنی

عنوان مقاله [English]

Commonsensical Realism and Pragmatic Rationalism;(On Deliberative Nature of Rationality)

نویسنده [English]

• Mohsen Abbaszadeh Marzbali

Assistant Professor, Department of Political Sciences, Mazandaran University

چکیده [English]

The prevalence of reductionist dualisms, driven from some conceptual opposites such as realism vs. constructivism or rationalism vs. relativism, has been one of the most significant impacts of post-positivist challenge in epistemology. How one can explain ‘rationality’, as objective examination of reasonability of a sentence or standpoint, despite the challenges driven from anti-foundationalism? To respond the question, the present paper hypothesizes that such possibility can be found in a particular narrative of Pragmatism which is founded on a commonsensical perception of reality and practical definition of the reasonable. A feature in rationalistic process of examining the scientific sentences or normative standpoints on which the principle of the truth / rational validity might be founded is the axis to the above-mentioned explanation. The feature is “deliberation” and openness to verification. Accordingly, the present paper seeks to highlight a central common feature by which a wide range of theorists in fields of philosophy of science and social science epistemology could be interrelated. Inasmuch as the narrative deals with issues like the nature of reality and the conditions required for acquiring rational understanding of the reasonability, the paper would be organized based on a meta-theoretical framework driven from Aristotle`s notion of Pharonisis.

کلیدواژه‌ها [English]

• Lecturer in Political Science
• Imam Khomeini International University
• Qazvin Mohsen_abaszadeh64@yahoo.com