«چندجهانی»، علمی یا فلسفی؟

نوع مقاله : علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه فیزیک دانشگاه سیستان و بلوچستان

2 استاد فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

 
ثابت‌های بنیادی در مدل‌های استاندارد فیزیک ذرات و کیهان‌شناسی حیات در جهان ما را توضیح می‌دهند. هر گونه تغییری در این ثابت‌ها حیات را غیرممکن می‌‌کند. یکی از راه‌‌های توجیه این شرایط ایدة جهان‌های متعددی است که قوانین فیزیکی در هر یک از آن‌ها مستقلاً ساختاربندی شده است و ما در یکی از آن‌ها، که با پیچیدگی سازگار است، قرار گرفته‌ایم. از سوی دیگر ایدة چند‌جهانی، به طور طبیعی از بسیاری مدل‌های فیزیکی، اعم از این‌که مورد پذیرش قطعی قرار گرفته باشند (مثل نظریة نسبیت عام) یا در مقام نظر باشند (مثل نظریة ریسمان) نیز نتیجه می‌شود. با توجه به مشاهده‌ناپذیری و آزمون‌ناپذیری جهان‌های متعدد موجود در این نظریه‌ها، پرسش اصلی آن است که آیا چندجهانی معیار رایج علم را ارضا می‌کند؟ در این مقاله ضمن بحث در این باره، راه‌های متفاوتی را که منجر به علمی قلمداد ‌کردن این ایده می‌شود، بررسی می‌کنیم.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Multiverse, Scientific or Philosophic?

نویسندگان [English]

  • Alireza Sobhani 1
  • Mehdi Golshani 2
1 PHD in philosophy of Science and Technology from Sharif University of Technology, Assistant Professor of Physics Department at Sistan and Baluchestan University, Iran,
2 PhD of Physics, Chairman of the Philosophy of Science Department, Sharif
چکیده [English]

In this paper two viewpoints about scientific theories will be introduced. These two viewpoints are: 1- received view and 2- semantic view about scientific theories. It should be emphasized that our major focus is on the semantic view to scientific theories. The first one, now, does not have any considerable adherents and mainly logical positivist philosophers were its defenders. The received view has two important problems: 1- it is highly impractical that we want to formalize the scientific theories in the first order logic language and 2- its characterization of role and status of models in the scientific theories is inappropriate. We will notice that the semantic view, in particular the version that da Costa and French introduced, by its use of structure, can dissolve these problems and many problems that this view is involved with and this approach is in agreement with what scientists do in reality, in particular physicists try to model natural phenomena.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Multiverse
  • Scientific Criteria
  • Demarcation
  • Falsifiability
  • testability
  • Prediction

مراجع

اکاشا، سمیر (1388). فلسفة علم، ترجمة هومن پناهنده، تهران: فرهنگ معاصر.
برن،  ژان (1357). فلسفۀ اپیکور، ترجمۀ ابوالقاسم پورحسینی، تهران: امیرکبیر.
پوپر، کارل (1372). واقعی‌گری و هدف علم، ترجمة احمد آرام، تهران: سروش.
پوپر، کارل (1388). منطق اکتشاف علمی، ترجمة سیدحسین کمالی، تهران: علمی و‌ فرهنگی.
شرف خراسانی، شرف‌‌الدین (1370). نخستین فیلسوفان یونان، تهران: آموزش انقلاب اسلامی.
کاپلستون، فردریک چارلز (1386). تاریخ فلسفه، جلد چهارم از دکارت تا لایب‌نیتس، ترجمة غلامرضا اعوانی، تهران: سروش.
کوهن، تامس (1389). ساختار انقلاب‌های علمی، سعید زیباکلام، تهران: سمت.
گیلیس، دانالد (1387). فلسفة علم در قرن بیستم، حسن میانداری، تهران: سمت.
ویتگنشتاین، لودویگ (1380). پژوهش‌های فلسفی، فریدون فاطمی، تهران: مرکز.
 
Aguirre, A. (2007). ‘Making prediction in a multiverse: conundrums, dangers, coincidences’, in Universe or Multiverse?, Carr. B, (ed.), Cambridge: Cambridge University Press.
Alters, B. J. (1997). ‘Whose Nature of Science?’, Journal of Research in Science Teaching, 34:
Ayer, A. J. (1946). Language, Truth and Logic, Dover: New York.
Barrau, A. (2008). ‘Physics in the multiverse’, at: arXiv: 0711. 4460v2 [astro-ph] 28 Jan 2008
Barrau, A. (unknown). ‘Quelques éléments de physique et de philosophie des multivers’, at: http://lpsc. in2p3. fr/barrau/aurelien/multivers_lpsc. pdf.
Carnap, R. (1936). ‘Testability and Meaning’, Philosophy of Science, 3.
Carr, B and G. F. R. Ellis (2008). ‘Universe or Multiverse?’, Astronomy & Geophysics, 49.
Cartwright, N and R. Roman Frigg (2007). ‘String Theory under Scrutiny’, Physics World, 3. Collins