per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
1
28
1726
Research Paper
«چندجهانی»، علمی یا فلسفی؟
Multiverse, Scientific or Philosophic?
علیرضا سبحانی
a_sobhani@yahoo.com
1
مهدی گلشنی
mehdigolshani@yahoo.com
2
استادیار گروه فیزیک دانشگاه سیستان و بلوچستان
استاد فیزیک، دانشگاه صنعتی شریف
ثابتهای بنیادی در مدلهای استاندارد فیزیک ذرات و کیهانشناسی حیات در جهان ما را توضیح میدهند. هر گونه تغییری در این ثابتها حیات را غیرممکن میکند. یکی از راههای توجیه این شرایط ایدة جهانهای متعددی است که قوانین فیزیکی در هر یک از آنها مستقلاً ساختاربندی شده است و ما در یکی از آنها، که با پیچیدگی سازگار است، قرار گرفتهایم. از سوی دیگر ایدة چندجهانی، به طور طبیعی از بسیاری مدلهای فیزیکی، اعم از اینکه مورد پذیرش قطعی قرار گرفته باشند (مثل نظریة نسبیت عام) یا در مقام نظر باشند (مثل نظریة ریسمان) نیز نتیجه میشود. با توجه به مشاهدهناپذیری و آزمونناپذیری جهانهای متعدد موجود در این نظریهها، پرسش اصلی آن است که آیا چندجهانی معیار رایج علم را ارضا میکند؟ در این مقاله ضمن بحث در این باره، راههای متفاوتی را که منجر به علمی قلمداد کردن این ایده میشود، بررسی میکنیم.
In this paper two viewpoints about scientific theories will be introduced. These two viewpoints are: 1- received view and 2- semantic view about scientific theories. It should be emphasized that our major focus is on the semantic view to scientific theories. The first one, now, does not have any considerable adherents and mainly logical positivist philosophers were its defenders. The received view has two important problems: 1- it is highly impractical that we want to formalize the scientific theories in the first order logic language and 2- its characterization of role and status of models in the scientific theories is inappropriate. We will notice that the semantic view, in particular the version that da Costa and French introduced, by its use of structure, can dissolve these problems and many problems that this view is involved with and this approach is in agreement with what scientists do in reality, in particular physicists try to model natural phenomena.
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1726_4ee33d72fe236f074cc774afbd6e340a.pdf
چندجهانی
معیارهای علمی
تمیز
ابطالپذیری
آزمونپذیری
پیشگویی
Multiverse
Scientific Criteria
Demarcation
Falsifiability
testability
Prediction
per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
29
51
1727
Research Paper
خروج از دوگانگی تکنولوژی خودمختار و تکنولوژی به مثابة وسیلة صرف؛ بر اساس دیدگاه برونو لاتور
Leaving the Dichotomy of Autonomous Technology and Technology as an Intermediary
Based on Latour’s Point of View
رحمان شریف زاده
rahman_sharifzadeh@yahoo.com
1
غلامحسین مقدم حیدری
gmheidari@gmail.com
2
*دانشجوی دکتری فلسفة علم پژوهشگاه علوم انسانی
استادیار گروه فلسفة علم، پژوهشگاه علوم انسانی
برونو لاتور با بازتعریف انسان و مصنوعات و دفاع از ناهمجنس بودن و چندرگه بودن آنها، و لحاظ کردن مصنوعات به عنوان واسطههای واقعی و نه وسیلة صرفهای صرف، از جایگاه آنها به عنوان شهروندان جامعه در کنار انسانها و اشیا دفاع میکند. وی با این کار ما را از دوگانگی تکنولوژی خودمختار یا تکنولوژی به مثابة وسیلة صرف خارج میکند و لذا از فضای سلطه (سلطة انسان بر غیرانسان یا غیرانسان بر انسان) میرهاند.
Bruno Latour, redefining human and their artifacts and defending their multi-threaded nature, considering their intermediaries (not only as devices), defends their status as citizens. Doing this he frees us from the duality of the autonomous technology and therefore from the domination atmosphere (domination of human over non-human and domination of non-human over man).
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1727_1d24cd73b5225dfb0c8d25bf31195f72.pdf
لاتور
تکنولوژی
خودمختار
دیگرمختار
سلطه
وسیلة صرف
وساطت
Latour
autonomous technology
Domination
intermediary
mediation
per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
53
77
1728
Research Paper
نقد کوهن بر تجربهگرایی
Kuhn’s Criticism of Empiricism
رضا صادقی
rezasadeqi@gmail.com
1
استادیار گروه فلسفه، دانشگاه اصفهان
فلسفة علم کوهن را آغاز دورة پساپوزیتیویستی دانستهاند. در این نوشتار با مرور نقدهای کوهن بر تجربهگرایی خواهیم دید او در این نقدها با تضعیف نقش معرفتی و توجیهی تجربه باعث تقویت نسبیگرایی و بسط آن به حوزة علوم طبیعی میشود. با اینکه کوهن نقدهایی جدی بر حلقة وین دارد، اما همزمان برخی از اصول پوزیتیویستی آنها را حفظ میکند؛ لذا برخی از مفسران کوهن نسبیگرایی را نتیجة منطقی اصول پوزیتیویستی میدانند و بر این اساس دیدگاه کوهن را تداوم پوزیتیویسم معرفی میکنند. از نظر آنها کوهن با مبانی اندیشة حلقة وین موافق است و صرفاً برای حل پارهای از ناسازگاریها آن را بازسازی میکند. شواهد این ادعا را در پایان این نوشتار بررسی خواهیم کرد.
Kuhn’s philosophy is known as the beginning of thpost-positivistic period. In this essay by reviewing Kuhn's critiques on empiricism we'll see that by weakening and justifying the epistemic roles of experience he tries to support and expand the relativism to the realm of natural sciences. Although Kuhn seriously criticizes the Vienna Circle, he at the same time maintains some of positivist principles. Thus, according to some interpretations Kuhn’s relativism is the logical consequence of some positivistic foundations and therefore his view is the continuation of positivism. Evaluation evidences of this claim would be the end of this essay.
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1728_1401aff383e413325faa3ef46ca0728b.pdf
کوهن
پارادایم
تجربهگرایی
پوزیتیویسم
نسبیگرایی
Kuhn
Paradigm
empiricism
Relativism
Positivism
per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
79
100
1729
Research Paper
تحلیل رئالیسم معرفتی از دیدگاه لری لائودن آیا رئالیسم معرفتی تبیین صحیحی از پیشرفت علم ارائه میدهد؟
A Critical Analysis of Epistemic Realism from the Viewpoint of Larry Laudan:
Does the Epistemic Realism Proposes a Truthful Explanation of the Scientific Progress?
زهره عبدخدایی
zohreh.a@gmail.com
1
قاسم پور حسن
ghasemepurhasan@gmail.com
2
علی اکبر احمدی افرمجانی
a.a.ahmadi.a@gmail.com
3
حسین کلباسی اشتری
hkashtari@yahoo.com
4
* دانشجوی دکتری فلسفة تطبیقی، دانشگاه علامه طباطبائی
دانشیار گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی
استادیار گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی
استاد گروه فلسفه، دانشگاه علامه طباطبائی
در دهة 1970 میلادی میان رئالیستها و پسارئالیستها مناقشهای حول محور دو پرسش مطرح بود؛ هدف معرفتی علم چیست و چگونه میتوان پیشرفت یا توفیق علم را به بهترین نحو تبیین کرد؟ یکی از مهمترین رویکردها نگرش رئالیسم متکی به صدق نظریهها بود؛ پاسخ رئالیستها بر مبنای رویکرد مطابقت با واقع تبیین میشد و تاریخ پیشرفت علم را دلیل این امر میدانستند. در مقابل، برخی نظیر لائودن دو مفهوم توفیق در علم و صدق را از یکدیگر متمایز میکردند؛ لائودن با بهرهگیری از تاریخ فلسفة علم رئالیسم معرفتی را از دو نقطه آماج حمله قرار داد؛ اولاً از نظر او مفهوم صدق تقریبی یک نظریه یا پیشروی به سمت صدق دارای تعریفی روشن از جانب رئالیستها نبود، ثانیاً ارتباط میان صدق تقریبی نظریه و پیشرفت علم بهصراحت تبیین نشده است. در این نوشتار دو نقد بنیادین لائودن بر رئالیسم معرفتی تبیین و بررسی خواهد شد.
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1729_168c7896e96319bc4467ab3ebaf42e54.pdf
رئالیسم معرفتی
لائودن
صدق تقریبی
پیشرفت علم
Epistemic Realism
Larry Laudan, Approximate Truth, Scientific Progress
per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
101
112
1730
Research Paper
نقد و بررسی چالشهای علم مدرن از دیدگاه دکتر سید حسین نصر
Challenges of Modern Science From the Perspective of Dr. Nasr
رشید قانعی
rashidghanei@gmail.com
1
سید حسن حسینی
hoseinih@sharif.ir
2
ارشد فلسفة علم از شریف، دانشجوی دکتری سیاستگذاری عمومی، تربیت مدرس
استاد گروه فلسفة علم، دانشگاه صنعتی شریف
این مقاله ضمن واکاوی ابعاد گوناگون چالشهای نظام معرفتی علم مدرن و تأثیر آن بر حیات فعلی بشر، به بررسی دقیقتر این مسئله از نگاه سید حسین نصر میپردازد. در نگاه نصر، علم مدرن برخلاف نظر بسیاری از دانشمندان علوم تجربی، فارغ از ارزش و بیطرف نیست، بلکه دارای نظام ارزشی خاص خود است که جلوات این نظام ارزشی را در تکنولوژی مدرن میتوان دید که آثار آن از بین رفتن روح تقدس در بشر و ملالآور شدن زندگی روزمره است.
وی معتقد است برخلاف علم مدرن، در علم سنتی دوران تمدن اسلامی، بسیاری از این مشکلات وجود نداشت.
او پیشنهاد میکند، در مواجهه با علم و تکنولوژی مدرن ابتدا بایستی به صورت عمیق فلسفه و مبانی علم مدرن را درک کرد و سپس با استفاده از مبانی اسلامی خویش، به تولید دستگاهی جدید برای علمورزی و ساخت تکنولوژی روی آورد
Modern science, soul faculties, traditional knowledge, Islamic world, science, the power of imagination, the power of reason
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1730_27e039b34bb71cbcc53d2cc001c39289.pdf
علم مدرن
علم سنتی
تکنولوژی
دین
انسان
معنویت
Modern Science
soul faculties
traditional knowledge
Islamic world
science
the power of imagination
the power of reason
per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
113
143
1731
Research Paper
چیستی نظریههای علمی: رویکردهای نحوی و معناشناختی
Quiddity of the Scientific Theories?
سعید معصومی
masoumisaeed@yahoo.com
1
* استادیار پژوهشکدة مطالعات بنیادین علم و فناوری، شهید بهشتی
در این مقاله دو دیدگاه عمده که فلاسفة علم از قرن بیستم تاکنون در مورد نظریههای علمی داشتهاند معرفی خواهد شد. این دو دیدگاه یکی «دیدگاه متداول» یا رویکرد نحوی به علم است، و دیگری دیدگاه معناشناختی به نظریههای علمی است. با این حال عمدة تمرکز این مقاله در معرفی دیدگاه معناشناختی به علم خواهد بود. رویکرد اول اکنون چندان طرفداری در میان فلاسفة علم ندارد و عمدتاً متعلق به پوزیتیویستهای منطقی بوده است. دو اشکال عمدة این دیدگاه، یکی غیرعملی بودن صورتبندی نظریههای علمی در زبان منطق مرتبة اول است و دیگری ارائة تبیینی نامناسب از مفهوم مدل و کاربرد آن در علم است. ملاحظه خواهد شد که با معرفی مفهوم ساختار و نسخهای از دیدگاه معناشناختی که داکوستا و فرنچ ارائه میدهند، که در آن از مفهوم صدق جزئی استفاده میکنند، بسیاری از مشکلات دیدگاه متداول از جمله دو اشکال فوق برطرف خواهد شد.
In this paper two viewpoints about scientific theories will be introduced. These two viewpoints are: 1- received view and 2- semantic view about scientific theories. It should be emphasized that our major focus is on the semantic view to scientific theories. The first one, now, does not have any considerable adherents and mainly logical positivist philosophers were its defenders. The received view has two important problems: 1- it is highly impractical that we want to formalize the scientific theories in the first order logic language and 2- its characterization of role and status of models in the scientific theories is inappropriate. We will notice that the semantic view, in particular the version that da Costa and French introduced, by its use of structure, can dissolve these problems and many problems that this view is involved with and this approach is in agreement with what scientists do in reality, in particular physicists try to model natural phenomena.
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1731_e6c1ced324155d42d752f76cc0a751ef.pdf
نظریههای علمی
دیدگاه متداول
دیدگاه معناشناختی
ساختار
صدق جزئی
scientific theories
received view
semantic view
structure
partial truth
per
پژوهشگاه علوم انسانی ومطالعات فرهنگی
فلسفه علم
2383-0722
2383-0735
2015-08-23
5
9
143
161
1732
Research Paper
صوریسازی مکانیک لاگرانژی و ناوردایی معادلات لاگرانژ
Formalizing Lagrangian Mechanics and the Invariance of Lagrange Equations
ابوتراب یغمائی
a_yaghmaie@sbu.ac.ir
1
استادیار پژوهشکدة مطالعات بنیادین علم و فناوری، شهید بهشتی
بر اساس دیدگاه تجربهگرایان منطقی، که به دیدگاه مورد قبول شهرت دارد، نظریة علمی مجموعهای از گزارههاست که در منطق مرتبة اول صورتبندی میشوند. مطابق با دیدگاه رقیب که با نام دیدگاه معنایی یا غیرگزارهای شناخته میشود، نظریة علمی مجموعهای از مدلهاست. در این مقاله سعی میشود نشان داده شود که دیدگاه مورد قبول نمیتواند الگوی قابل قبولی از تعین نیروهای تعمیمیافته در مکانیک کلاسیک ارائه کند. بر این اساس در قسمت دوم، از ناوردایی معادلات لاگرانژ و استلزامات آن بحث میشود. در آخر این بخش این نکته مورد تأکید قرار میگیرد که ناوردایی معادلات لاگرانژ مستلزم این است که مقادیر فیزیکی همجنس همبُعد نباشند. در بخش سوم، آخرین نسخة دیدگاه مورد قبول معرفی میشود. سپس صوریسازی مکانیک لاگرانژی در این دیدگاه ارزیابی و مشاهده میشود که این دیدگاه نمیتواند مقادیر فیزیکی همجنس را به صورت یکسان متعین کند. در بخش آخر، دیدگاهِ معناییِ سوپیز ـ اسنید معرفی میشود و نسخة ساختاری مکانیک لاگرانژی مطرح خواهد شد. درنهایت نشان داده میشود که این دیدگاه میتواند مقادیر فیزیکی همجنس را به صورت یکسان متعین کند
According to the logical empiricists, the received view, a scientific theory is a set of propositions formalized in first-order logic. According to the rival view, semantic or non-propositional view, it is a set of models. In this article, I will argue that the received view cannot suggest an acceptable model for identifying the generalized forces in classical mechanics. In the second section, the invariance of Lagrange equations and its consequences are discussed. Besides, I show that the invariance implies that alike physical magnitudes will be different dimensionally. The third section firstly introduces the last version of the received view. After that, it is argued that Lagrangian mechanics formalized in this view cannot identify alike physical magnitudes similarly. In the last section, the semantic view of Suppes-Sneed and Lagrangian mechanics in this view are introduced. Finally, I show that this view can identify alike physical magnitudes similarly.
https://philosophy.ihcs.ac.ir/article_1732_82307ee17b23caedc9e5fd8ba6550377.pdf
دیدگاه مورد قبول
دیدگاه معنایی
ساختارگرایی
ناوردایی معادلات لاگرانژ
دیدگاه مورد قبول
دیدگاه معنایی
ساختارگرایی
ناوردایی معادلات لاگرانژ